Các xét nghiệm đông máu: Xét nghiệm yếu tố dựa vào PT một giai đoạn (1-Stage-Based Factor Assays)
Độ pha loãng của huyết tương chứng và của huyết tương mẫu thử (trộn huyết tương bệnh nhân cần xác định yếu tố với huyết tương đặc hiệu thiếu yếu tố đó) có thể không giống nhau, cần nhận vờ vịt này khi trình diễn trên biểu đồ. thí dụ nếu độ pha loãng huyết tương chứng là 1/64, 1/128, 1/256 trong khi đó huyết tương mẫu thử là 1/4; 1/8; 1/16 bạn phải điều chỉnh lại kết quả cuối do khác biệt về độ pha loãng. Nếu chọn mức pha loãng 1/64 của huyết tương chứng là 100% và được dùng để suy ra nguyên tố đông máu trong mẫu thử thì giá trị sau đó phải được chia cho 4 do khác nhau 4 lần độ pha loãng.
Nên nhớ nếu nồng độ của nhân tố đông máu trong huyết tương chứng cho bởi IU/dL thì huyết tương của mẫu thử nên được báo cáo với đơn vị IU/dL, dùng cùng đơn vị, không chuyển đổi. Đơn vị IU có nghĩa là huyết tương đó đã được chuẩn hóa theo chuẩn quốc tế, đơn vị % tức thị nó chưa được chuẩn hóa.
Nên nhớ, bạn không thể pha loãng một thứ không có! bởi vậy nếu tất thảy các mức pha loãng đều cho một thời gian kéo dài như nhau thì đồng nghĩa mức yếu tố <1iu dl="" (hoặc="">
Nếu bạn trình diễn nhiều mức pha loãng của huyết tương chứng nhưng chỉ 1 mức của huyết tương mẫu thử - bạn có thể xoành xoạch tạo ra được một đường song song! Một số máy tự động làm điều này với mặc định rằng đường chứng và đường mẫu thử là song song. Tuy nhiên, 2 đường này có thể không đồng thời (ví dụ bệnh nhân có chức ức chế). cho nên, bạn nên tránh chỉ sử dụng 1 điểm để xác định nguyên tố đông máu.
Một số LABO ưa chuộng tính hạnh mức nhân tố đông máu cho mỗi độ pha loãng riêng biệt và sau suy ra bằng cách lấy trung bình giữa chúng, tuy nhiên điều này ít có lợi nếu 2 đường này đồng thời.
Để xác thực, đường thẳng phải đạt độ dốc đầy đủ. Độ dốc tối thiểu không nên kéo dài dưới 50% thời kì đông của mỗi độ pha loãng 10 lần trong mẫu thử. Vì vậy, nếu độ pha loãng 1/10 cho ra thời gian là 40 giây thì độ pha loãng 1/100 nên cho thời gian đông tối thiểu 60 giây (40 [+50% của 40]=60)
Nếu bạn quyết định điều tra một xét nghiệm yếu tố đông máu của con đường chung (như II, V, X) vì cả PT và APTT đều kéo dài, đừng quên rằng có thể là trường hợp suy giảm nhiều yếu tố như ở bệnh nhân uống kháng vitamin K hoặc trường hợp suy giảm FV+VIII.
Nhớ rằng ở thang Log, nếu bạn ấn định độ pha loãng 1/10 là 100% thì 1/100 phải là 10% và 1/1000 phải là 1%.
Mức các yếu tố II, VII, IX, X thấp lúc sinh vì nó phụ thuộc vitamin K. Chúng đạt được mức như người lớn lúc 6 tháng tuổi.
GIỚI THIỆU
Để xác định mức các nguyên tố V, VII, X và II, một phương pháp dựa vào thời gian PT được dùng.
NGUYÊN LÝ
Xét nghiệm các yếu tố đông máu dựa trên việc đo chừng độ hiệu chỉnh PT khi huyết tương của bệnh nhân được cho thêm vào huyết tương thiếu nguyên tố đặc hiệu cần đo.
PHƯƠNG PHÁP
Bạn cần một bút chì sắc, một thước kẻ trong, và có thể là một cục tẩy và một vài tấm biểu đồ Log-Log.
Pha loãng các mức huyết tương chứng và huyết tương bệnh nhân với dung dịch đệm (ví dụ: 1/5, 1/10, 1/20, 1/40, 1/80…)
|
Độ pha loãng |
1/10 |
1/20 |
1/30 |
1/40 |
1/80 |
1/100 |
1/1000 |
|
% hoạt tính |
100% |
50% |
33% |
25% |
12.5% |
10% |
1% |
thẩm tra nồng độ của huyết tương tham chiếu chuẩn và đơn vị được dùng:
Huyết tương tham chiếu chuẩn có phải 100UI/dl? Nếu không, bạn phải điều chỉnh để đạt được con số này với bất kỳ nhân tố nào bạn cần suy ra từ mẫu tham chiếu này.
Đơn vị của huyết tương tham chiếu là IU/dl hay IU/ml hay %? đảm bảo là bạn đã dùng cùng đơn vị và không đổi đơn vị IU hoặc %. Đơn vị IU có tức là huyết tương đó đã được chuẩn hóa theo chuẩn quốc tế, đơn vị % tức là nó chưa được chuẩn hóa.
Vẽ kết quả - thường dùng biểu đồ Log-Log (thang đo logarithm ở cả trục X và trục Y). Mức pha loãng luôn luôn trình diễn trên trục X và thời gian cục máu đông tả trên trục Y. Độ pha loãng bắt đầu từ bên phải với độ pha loãng nhỏ nhất. thời gian cục đông bắt đầu từ đáy trục Y, và khi thời gian cục đông tăng lên, bạn sẽ di chuyển theo trục Y.
NHỚ: Các trục là thang LOG (đối với xét nghiệm yếu tố dựa vào PT) và bạn cần đảm bảo rằng bạn định hướng vị trí thang đo chuẩn xác.
Độ pha loãng nhỏ nhất của huyết tương chuẩn được ấn định giá trị 100% (100IU/dl). Tuy nhiên bạn có thể ấn định bất kỳ độ pha loãng nào của huyết tương chuẩn là 100% miễn sao tuốt luốt các độ pha loãng khác lấy giá trị này để tính tình, tỉ dụ nếu 1/10 được ấn định là 100IU/dl (hoặc 100%) thì 1/20 sẽ có giá trị 50IU/dl (50%), 1/40 sẽ là 25IU/dl (25%) và tiếp như vậy. Nếu 1/20 được ấn định là 100IU/dl (100%) thì 1/40 sẽ là 50IU/dl (50%) và tiếp chuyện.
PHÂN TÍCH KẾT QUẢ
Xem một tỉ dụ cụ thể ở video minh họa.
KHOẢNG THAM CHIẾU
Mỗi LABO phải xây dựng một khoảng tham chiếu riêng, nhìn chung đối với xét nghiệm yếu tố dựa vào PT một thời đoạn, khoảng tham chiếu nằm giữa 50-150% [50-150 IU/dL hoặc 0.5-1.50 IU/mL]
ĐỀ NGHỊ XÉT NGHIỆM NÀO TIẾP?
Nếu bạn tìm thấy kết quả FV giảm (hao hao nếu FVIII giảm), bạn nên yêu cầu xét nghiệm FVIII (hoặc FV) để loại trừ rối loạn di truyền NST thường hiếm gặp.
Nếu bạn thấy FVII thấp, phải bảo đảm rằng nguồn yếu tố mô trong test PT được lấy có cỗi nguồn từ người, vì một số đột biến gene F7 như FVII Padua có thể làm tăng sự biến thiên FVII phụ thuộc nguồn cung cấp TF trong test PT. Dù sao thì cũng nên sử dụng TF người tái tổ hợp, sẽ cho kết quả na ná như trong in vivo.
Nếu bạn tìm thấy mức thấp các nguyên tố đông máu phụ thuộc vitamin K – xem xét khả năng bệnh nhân đang uống warfarin hay suy giảm vitamin K thật sự? hay có thể là những đột biến gene hệ trọng đến mã hóa các protein liên quan đến chu kỳ vitamin K.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Girolami A, Sartori MT, Steffan A, Fadin MA. Recombinant thromboplastin is slightly more sensitive to factor VII Padua than standard thromboplastins of human origin. Blood Coagul Fibrinolysis. 1993 Jun;4(3):497-8.
Girolami A, Toffanin F, Gazzetta R. Factor VII survival studies in factor VII Padua abnormality. Acta Haematol. 1980;63(6):333-5.
Girolami A, Cattarozzi G, Dal Bo Zanon R, Toffanin F. Factor VII Padua 2: another factor VII abnormality with defective ox brain thromboplastin activation and a complex hereditary pattern. Blood. 1979 Jul;54(1):46-53.
Hanya blogger biasa yang suka berkelana di dunia maya mencari seonggok informasi yang kiranya dapat berguna untuk dirinya. Terimakasih telah membacanya.
