Ở Việt Nam cũng như Trung Quốc, có một loại dây leo mọc hoang với tên gọi là luật thảo (hay còn gọi là cây sàn sạt).
Loài này thường mọc quanh làng bản hoặc ven rừng, bò leo thành từng giàn rậm dây lá và có thể dùng làm thuốc.
Bạn có biết, dây sàn sạt được dùng điều trị được các bệnh gì không?
Cây sàn sạt là cây gì?
Cây sàn sạt có tên khoa học là Humulus scandens (tên đồng tức là Humulus japonicus, Humulopsis scandens…), thuộc họ Gai mèo. Ngoài tên gọi này, cây còn có tên khác là luật thảo ( ) (2).
Sàn sạt
Đây là loại dây leo với thân dây có rãnh dọc, lá xẻ từ 5 – 7 thùy theo dạng chân vịt và mọc đối nhau, cuống lá có lông. Hoa của cây có màu lục vàng nhạt và quả cũng có màu vàng nhạt (2).
Công dụng làm thuốc của cây sàn sạt
Toàn cây sàn sạt đều có dược tính và có thể dùng làm thuốc bằng cách rửa sạch, cắt nhỏ, phơi khô rồi nấu lấy nước uống.
Cây sàn sạt
Theo y học cổ truyền, sàn sạt có vị đắng, tính hàn và có các công dụng sau:
- Thanh nhiệt, lợi niệu.
- Làm mạnh Tỳ (lá lách).
- Giúp mát máu, hạ sốt.
- Giải độc, làm tan uất kết.
- Điều trị viêm ruột kết mạn tính.
- Điều trị lao phổi hoặc phổi kết hạch, phổi có mủ.
- Điều trị viêm hạch lympho.
- Điều trị sỏi đường tiết niệu.
- Điều trị đi tả.
- Điều trị viêm thận cấp tính.
- Điều trị phong thấp.
Cách dùng : mỗi ngày, sắc uống từ 10 – 16 g lá khô. Bên cạnh đó, toàn cây sàn sạt còn được dùng điều trị thương hàn, cảm mạo sốt cao, kiết lỵ, trĩ, viêm dạ dày, viêm bàng quang, viêm bể thận, tiểu ra máu và tiểu từng giọt (2).
ngoại giả, trong một số trường hợp cụ thể, cách dùng và liều dùng vị thuốc này có thể đổi thay ít nhiều như:
- Điều trị rối loạn tiêu hóa : trường hợp này ta tăng liều lên, nấu lấy nước uống từ 12 – 24 g toàn cây khô.
- Điều trị nổi mụn có mủ ngoài da : trường hợp này ta lấy toàn cây (lượng vừa đủ), nấu lấy nước rồi tắm rửa thẳng tắp.
- Điều trị tê thấp hoặc khớp xương sưng đỏ đau : với dạng này thì ta lấy cây tươi giã nát, sau đó trộn với rồi đắp lên.
- Điều trị lao phổi, phổi kết hạch : ta tăng liều lên, mỗi ngày sắc uống từ 40 – 60 g và uống liên tiếp một tuần đến 10 ngày (2).
Lá sàn sạt
Các nghiên cứu trội
Trên thế giới, cây sàn sạt cũng đã được chú ý nghiên cứu ở một mức độ nhất thiết. Các kết quả thí điểm cho thấy đây là cây thuốc có nhiều tiềm năng phá hoang trong mai sau.
- Hoạt tính kháng khuẩn : Kết quả nghiên cứu cho thấy chiết xuất từ cây sàn sạt có tác dụng kháng khuẩn đáng kể, giúp chống lại vi khuẩn gây bệnh lao là Tuberculous Bacillus ( ).
- Hoạt tính chống viêm: Kết quả thí điểm trên chuột cho thấy chiết xuất ethyl acetate từ cây sàn sạt có tác dụng chống viêm và giảm đau do viêm đáng kể ( ).
- Hoạt tính chống ngứa : Theo tạp chí Fitoterapia , trong cây có hoạt chất giúp giảm sự ngứa và gãi ngứa (do mẫn cảm) ở chuột thử nghiệm ( ).
- Hoạt tính chống oxy hóa : Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy trong cây sàn sạt có hoạt chất polysaccharid giúp chống oxy hóa (
- Hoạt tính chống ung thư : Qua quá trình chiết xuất và phân tách, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra chiết xuất cồn của cây sàn sạt có chứa luteolin-7-O-β-D-glucoside. Chất này giúp ức chế tế bào ung thư gan (HepG2) rõ rệt ( ).
Nhìn chung, các kết quả trên đã cho thấy cây sàn sạt có nhiều triển vọng làm thuốc, tuy nhiên, các hoạt tính trên vẫn chưa được xác nhận trên thực nghiệm lâm sàng và còn cần nhiều công trình nghiên cứu chuyên sâu hơn nữa.
- Humulus scandens, , ngày truy cập: 23/ 04/ 2021.
- Võ Văn Chi, tự điển cây thuốc Việt Nam , tập 2, NXB y học, HN, 2018, trang 651.
- Inhibitory Effects against Tuberculous Bacillus of Extracts from Humulus scandens , , ngày truy cập: 22/ 04/ 2021.
- Study on the anti-inflammatory and analgesic activities of ethyl acetate extract from humulus scandens (Lour.)Merr , , ngày truy cập: 22/ 04/ 2021.
- Antipruritic activity of extracts of Humulus scandens , the combinations of bioactive flavonoids , , ngày truy cập: 22/ 04/ 2021.
- Content and antioxidant activity of polysaccharide extracted from Humulus scandens , , ngày truy cập: 22/ 04/ 2021.
- Separation, Identification and Inhibitory Effect on HepG2 Cells of Flavonoids from Humulus Scandens , , ngày truy cập: 22/ 04/ 2021.
