- Tên khác : Đại phong tử, cây lọ nồi
- Tên khoa học : Hydnocarpus anthelmintica Pierre, thuộc họ mùng quân (1).
- Tính vị : vị cay, tính nóng, có độc.
- Công dụng chính : Điều trị bệnh tim la, bệnh phong, ghẻ lở và một số bệnh ngoài da.
Cây chùm bao lớn còn có tên gọi khác là cây nhọ nồi, cây đại phong tử. Lưu ý, Cây chùm bao không phải là cây lạc tiên như tên gọi ở một số tỉnh miền Nam. Ngoài tự nhiên còn có một loài cây khác, có tên cây chùm bao nhỏ. Công dụng về loại thảo dược này nhà thuốc sẽ giới thiệu đến các bạn ở một bài viết tới đây.
Cây có tên đại phong tử là vì theo dân gian, tử là hạt; nhân hạt của loài cây này có công dụng điều trị bệnh phong hay còn gọi là bệnh hủi.
trình diễn.# cây chùm bao lớn
- Chùm bao lớn tà tà dạng cây thân gỗ lớn, có thể cao 15 đến 20 mét, cành cây thường mốc trắng.
- Lá mọc so le, lá non thường có màu hồng và mỏng, lá già thì màu lục bóng.
- Hoa chùm bao lớn màu hồng, đơn tính, Hoa mọc thành từng chùm ở kẽ lá.
- Quả hình cầu có thể to bằng nắm tay,trong quả chứa nhiều hạt có cạnh xếp xít vào nhau.
Cây thường ra hoa ra vào thời khắc từ tháng 4 đến tháng 6 hàng năm. Và cho quả từ tháng 7 đến tháng 11 hàng năm.
Cây chùm bao lớn mọc ở đâu ?
Chùm bao lớn là loại cây mọc hoang hóa ở các khu rừng nước ta, một số ít nơi có trồng loại cây này để lấy bóng mát như ở bờ hồ Hoàn Kiếm – Hà Nội hay công viên Bách Thảo.
Bộ phận dùng làm thuốc
Bộ phận độc nhất vô nhị được dùng làm thuốc của cây chùm bao lớn đó là nhân hạt chùm bao. Và cũng chính yếu dùng ngoài da, ít dùng để uống vày hạt chùm bao lớn có độc, uống vào sẽ gây nôn mửa.
Hình vẽ cây đại phong tử
Công dụng của cây chùm bao lớn
Theo kinh nghiệm dân gian hạt chùm bao lớn có một số công dụng chính như (1):
- Điều trị bệnh phong
- Điều trị mẩn ngứa, ghẻ
- Điều trị hắc lào
- Lang beng
- Điều trị bệnh tim la
Cách dùng cây chùm bao lớn làm thuốc
Theo kinh nghiệm dân gian được biên chép trong cuốn sách “những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam”do giáo sư Đỗ Tất lợi làm chủ biên, có hướng dẫn cách dùng nhân hạt chùm bao lớn làm thuốc như sau:
1. Điều trị bệnh tim la, ghẻ lở và bệnh ngứa ngoài da:
- Hạt đại phong tử 15g, đốt cháy tồn tính (tức thị đốt sau cho hạt không bị cháy hoàn toàn thành tro).
- Kinh phấn 0,5g (Kinh phấn là một loại muối dạng bột, có bán ở các hiệu thuốc bắc).
- Dầu vừng 20ml
Hai vị: hạt chùm bao lớn thiêu và kinh phấn giã thành dạng bột mịn trộn đều, khi dùng thì lấy ra hòa cùng với dầu vừng để bôi lên các vùng da bị ghẻ ngứa, hắc lào, lang beng và vùng da bị bệnh tim la (2).
2. Điều trị bệnh phong hủi
- Dầu hạt đại phong tử khoảng 40ml (Được ép từ nhân hạt)
- Lá khô tán bột mịn 100g
- Rượu gạo khoảng 20ml
Ba vị trên chộn đều với nhau, viên thành dạng viên bằng hạt tiêu, mỗi ngày dùng khoảng 50 viên. Đem chiêu với rượu mà uống, kết hợp thuốc uống với vệ sinh vùng da bị phong hủi (2).
Lưu ý:
- Vì hạt có độc nên chỉ dùng ngoài da
- Đối với người bệnh phong, khi dùng để uống cần tham mưu và được sự cho phép của bác sỹ, tránh tự ý dùng vì vị thuốc này có độc tính. Khi uống có thể bị môn mửa.
- Chùm bao lớn , , ngày truy cập 24 tháng 9 năm 2019.
- Đại phong tử , Sách “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” – Đỗ Tất Lợi – Nhà xuất bản y học năm 2004 – Bản in trang 130, 131, 132, 133, ngày tham khảo 24 tháng 9 năm 2019.
