Khi nhìn thấy con đỉa biển (hải sâm – hay con rum), hầu như các bạn nữ đều “nín thở ba giây” rồi rùng mình: “Trời đất ơi, con gì ghê vậy”, “Ơi, ớn quá”, “Kinh khủng thật, nhìn mà nổi da gà”…
So với con đỉa ruộng thì con đỉa biển đáng sợ hơn nhiều vì nó to và có nhiều loại khác nhau. Thậm chí, có những loại màu sắc nhoe nhoét, hình thù kì quái, nhầy nhụa và còn có tua gai. Tuy nhiên, chúng lại có thể ăn được và có thể dùng làm thuốc, bạn có tin không?
Hãy cùng mình tìm hiểu về loài hải sản đặc biệt này nhé.
Vài nét về hải sâm (đỉa biển)
Nói về hải sâm thì có rất nhiều loại. Tuy nhiên, chỉ có một số loại là có thể dùng làm thức ăn và làm thuốc, trong đó, những con đỉa biển có màu đen mun, thịt mềm quánh, dính nhớp và da có nhiều tua gai là loại tốt (còn những loại da trơn, không có tua gai thì không được đánh giá cao).
Ngay từ tên gọi, chúng ta có thể thấy môi trường sống đặc trưng của các loài đỉa này là ở biển (thường là ở những nơi có đá ngầm). bây chừ, do tình trạng khai khẩn kiệt và những khó khăn trong đánh bắt mà nhiều nơi đã nuôi các loại hải sâm này.
Tác dụng làm thuốc của hải sâm
Sau các bước làm sạch và sơ chế, hải sâm có thể ăn được và thịt của chúng cũng chứa nhiều chất dinh dưỡng như: chất đạm, đường, chất béo, Can xi, Phot pho, Sắt, Ka li, vitamin B1, B2… Nói cách khác, hải sâm là món ăn bổ dưỡng quý giá, cao cấp mặc dầu nó hơi đắt đỏ (2) (3).
Trong các nhà hàng thủy sản, một số loại đỉa biển còn được chế biến thành nhiều món đặc sản như: hải sâm xào nấm hương, cháo gà hải sâm…
Tuy nhiên, nói đến hải sâm thì còn phải nói đến công dụng làm thuốc của nó – theo các nghiên cứu y học và cả trong kinh nghiệm dân gian.
Theo y khoa hiện đại:
Kết quả nghiên cứu tại trường Đại học quốc gia y khoa Vladivoxtoc cho thấy chất béo có trong loài Stichopus japonicus (hải sâm Viễn Đông, hay còn gọi là hải sâm Nhật Bản) có tác dụng tích cực đối với chứng xơ vữa động mạch trên động vật thí nghiệm. Theo đó, dược tính của nó giúp quá trình tiếp nhận oxy, luận bàn chất đạm và chất béo (trong gan và máu của thỏ) được diễn ra thông thường (2).
Loài HS Nhật Bản
Theo y học cựu truyền:
Hải sâm là vị thuốc có cỗi nguồn từ động vật và có tác dụng:
- Cầm máu.
- Tráng dương, bổ âm.
- Bổ thận, ích tinh.
- Giúp thông trướng, tiêu độc, tiêu mụn nhọt.
- Giúp giảm ho và điều trị viêm phế quản.
- Giúp nhuận trường và điều trị lỵ.
- Điều trị suy nhược tâm thần (2) (3).
Cách dùng : Lấy hải sâm bỏ ruột, làm sạch, phơi khô, sau đó nướng cho giòn rồi xay nát thành bột. Mỗi lần dùng thì múc từ 6 – 10 g bột này đem hòa với rượu rồi uống (nếu không có rượu thì dùng nước nóng). Mỗi ngày dùng 3 lần như thế và kiên trì thì sẽ thấy hiệu quả (2).
Loài này còn được nuôi để cung cấp cho nhu cầu thực phẩm và dược liệu
Đỉa biển tươi
Loại khô
Một số bài thuốc điều trị bệnh có dùng hải sâm
1. Thuốc bột điều trị lao phổi
- Chuẩn bị : nửa kg hải sâm, 250 g củ lan bạch cập và 1 cái mai rùa (mai rùa đem nướng giòn lên).
- thực hành : Lấy các vị thuốc trên cắt/ giã nhỏ ra, sau đó cho vào chảo và sao lên cho vàng đều. Sau đó, chúng ta cho tất vào máy xay sinh tố, xay cho nát mịn và để dùng dần.
Cách dùng : Mỗi lần uống thì lấy 25 g hỗn tạp bột đem hòa với nước ấm rồi uống (ngày uống ba lần) (3).
2. Giúp hạ áp huyết và bồi dưỡng gan thận
Hải sâm nấu đỗ trọng là món ăn bồi dưỡng, thơm ngon và có tác dụng trị liệu. Để nấu món này, chúng ta thực hành các bước sau:
- Chuẩn bị : 50 g thịt hải sâm và 5 g đỗ trọng (đỗ trọng các bạn mua ở các tiệm thuốc Bắc), 100 ml nước lèo gà và các gia vị (bao gồm hành xắt nhỏ, gừng thái sợi và muối).
- Thực hiện : cho hải sâm, đỗ trọng và nước lèo gà vào nồi, thêm nước rồi nấu cho chín nhừ thì để gia vị vào, nhắc xuống và dùng (ăn hết trong ngày) (3).
Tham khảo:
Cách ngâm rượu hải sâm
Có hai cách ngâm rượu đó là ngâm tươi hoặc ngâm khô.
1. Ngâm tươi
- Chuẩn bị : Hải sâm tươi 1kg, rượu gạo loại 45 độ = 6 lít, gừng tươi 200g, chốc 40g, trần bì 30g, dâm dương hoắc 100g, đẳng sâm khô 200g
-
Thực hiện
:
- Bước 1: Khi mua tại các chợ Hải sản bạn nên đem hải sâm về tự chế biến trước khi ngâm cho đảm bảo. trước hết bạn cần rửa sạch bên ngoài, dùng tay lộn quơ phần bên trong con HS ra ngoài (rưa rứa như cách lộn ruột gà).
- Bước 2: Đập dập gừng, thêm chút rượu vào bóp đều, để khoảng 15 phút cho ngâm (Cách này có tác dụng làm sạch và khử mùi tanh)
- Bước 3: Vớt con HS ra, rửa sạch, tráng qua 1 lần rượu.
- Bước 4: Vắt hết nước trong con HS, để cho dáo nước
- Bước 5: Bỏ HS vào bình, thêm tã lót, trần bì, dâm dương hoắc, đẳng sâm lên trên. Sau đó đổ ngập rượu – khoảng 5 lít/1kg HS tươi, đậy nắp kín. Ngâm trong thời gian khoảng 2 tháng là dùng được.
- thời gian ngâm : Rượu hải sâm tươi ngâm trong thời kì khoảng 2 tháng trở lên là dùng được. dùng rượu hàng ngày trong mỗi bữa ăn, mỗi bữa nên uống khoảng 2 ly nhỏ.
- Công dụng : bổ dưỡng, tăng cường sức khỏe, cải thiện sinh lý cho cả nam và đàn bà, tăng cường chất lượng tinh trùng, điều trị bệnh xuất tinh sớm, yếu sinh lý ở nam giới.
2. Ngâm khô
- Chuẩn bị : Hải sâm khô 500g, rượu gạo loại 40 độ = 5 lít, chập 30g, trần bì 30g, đẳng sâm khô 200g, lá dâm dương hoắc 100g, kỷ tử 100g
-
thực hành
:
- Bước 1 sao vàng: Hải sâm khô, lá dâm dương hoắc các bạn mua về nên cho vào Chảo gang rang vàng tới khi thấy có mùi thơm là được.
- Bước 2: Bỏ hải sâm cùng các vị thuốc dẫn vào bình, đổ rượu ngập hết thuốc, đậy nắp bình
- Bước 3: Ngâm trong thời kì khoảng 2 tháng trở lên là có thể dùng được
* thông báo thêm: Hai các ngâm trên có phối hợp các vị thuốc như: Trần bì, chập, đẳng sâm, dâm dương: Đây là những vị thuốc dẫn có tác dụng giảm bớt mùi tanh từ hải sản và tăng cường hiệu quả bổ dương. Nếu không có các vị thuốc trên, bạn có thể ngâm độc vị Hải sân vẫn được các bạn nhé.
Bình ngâm rượu HS
Lưu ý
- Trong chọn lọc tiêu dùng : Trên thế giới có rất nhiều loài đỉa biển (hải sâm) nhưng không phải loại nào cũng ăn được. Trên thực tiễn, có hàng chục loài đỉa biển có độc và không thể dùng, nên, khi dùng bạn cần tìm hiểu kỹ về nhà cung cấp.
- Các loài thường dùng : Theo các công trình y khoa thì một số loại đỉa biển thường được dùng làm thức ăn và làm thuốc có thể kể đến là: hải sâm Nhật Bản (Stichopus japonicus, loại này thường dùng nhất), hải sâm đen (Holothuria vagabunda, lưng đen, bụng nhạt) và hải sâm trắng (Holothuria Scabra, lưng đen, bụng trắng).
- Bảo vệ hải sâm : Ở nước ta, hải sâm vú (có tên khoa học là Microthele nobilis) và hải sâm mít (có tên khoa học là Actinopyga echinites) đã được cảnh báo mức độ tuyệt diệt và được ghi vào sách Đỏ để bảo tồn.
- Hải sâm , , ngày truy cập: 29/ 05/ 2020.
- Đỗ Tất Lợi, Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam , Nxb y học, 1999, trang 1031.
- Nhiều tác giả, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam , tập 2, NXB Khoa học và kỹ thuật, Hà Nội, 2004, trang 1127.
