Ông bà ta có câu:
“ Rau bợ mà nấu canh cua
Người chết nửa mùa sống dậy mà ăn “
Thật vậy, canh cua rau bợ, canh cua rau đay hay bún riêu cua là những món ăn vừa bổ vừa ngon! hiện tại, không dễ gì mua được cua đồng để tự mình làm nên tô canh cho gia đình, thành thử, những người đã từng một thời sống ở đồng quê vẫn không nguôi khắc khoải, mót nhớ về những con cua sữa, cua càng… khi luộc thì đỏ gạch, giã ra nấu canh thì bổ béo “bao ngon!”.
Ăn cua đồng có tác dụng gì?
Trong y khoa cựu truyền, cua đồng được gọi là “điền giải” và được biết đến là loại thực phẩm có tính hàn, hơi độc. Ông bà ta từ xưa cũng hay dặn con cháu rằng không nên ăn cua vào ban đêm (vì ban đêm là “âm”, tính hàn của cua cũng “âm” nên dễ gây “chột bụng”).
Nói về công dụng thì cua đồng giúp thanh nhiệt, tẩm bổ thân. Đặc biệt, bún riêu cua là món ăn ngon, nức danh khắp cả nước (1).
Bún riêu cua thơm ngon
Những người không nên ăn cua đồng
Cua đồng là đặc sản sông nước và cũng là món ăn quen thuộc với mọi người. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp không nên ăn cua đồng để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe, đó là:
- Phụ nữ mang thai : Các bà bầu là đối tượng trước hết cần tránh cua đồng (vì cua đồng không chỉ có tính mát mà còn có công dụng trừ máu kết cuộc, phá khối cục tồn đọng nên có thể dẫn đến hư thai, nhất là ở tuổi đầu thai kỳ).
- Người đang yếu, bệnh : Với những người đang yếu, đang mắc bệnh hoặc vừa khỏi bệnh thì hệ tiêu hóa còn yếu, lúc này ăn cua vào sẽ dễ bị ỉa chảy và các tác dụng không mong muốn khác).
- Những người đang bị cảm lạnh và ho hen cũng không nên ăn cua (vì cua có tính lạnh nên sẽ làm cho tình trạng bệnh tệ hơn).
- Người tỳ vị hư hàn : Cua đồng có tính hàn nên cũng không hợp với những người tỳ vị hư hàn (hay sợ lạnh, lạnh bụng, đi tả, khó tiêu…).
- Người bị thống phong (Gout) : Gout được gọi là “bệnh của người giàu”, do ăn uống quá bổ mà dôi chất đạm. Trong khi đó, cua đồng lại là nguồn thực phẩm chứa nhiều đạm (purines) và sodium.
- Người bị cao huyết áp và tim mạch nói chung : Gạch cua rất bổ và cũng rất ngon nhưng lại chứa nhiều cholesterol, vì vậy, nó không hiệp với những người đang mắc bệnh về tim mạch và huyết áp (1).
Canh cua rau đay vừa mát vừa bổ
Ăn cua đồng nên phối hợp rau gì?
Nấu canh cua đồng thì nhiều người đã biết rồi nhưng phối hợp với rau gì để món ăn phát huy tác dụng làm thuốc cao nhất thì không phải ai cũng biết.
Theo kinh nghiệm dân gian, bạn có thể chọn một số loại rau sau đây để cho vào món ăn có cua đồng, đó là:
- Rau tử tô : Rau tía tô thường được ăn cùng thịt chó nhưng nó cũng là “ứng cử viên” sáng giá cho các món cua. Được biết, rau tử tô có tính ấm, giúp giải độc và khử mùi hôi tanh.
- Củ gừng : phối hợp củ gừng với cua là để giảm bớt tính hàn của cua (quân bình Âm – Dương trong món ăn).
- Rau kinh giới : Rau kinh giới có tính ấm nên cũng giúp giảm tính hàn của cua, song song còn giúp giảm đau mình mẩy, giảm nhức đầu.
- Hành lá : Hành lá là loại rau gia vị quen thuộc, có tính ấm, giúp giải cảm, át mùi tanh và diệt trùng nên dùng với cua là hợp lý. Ông bà ta có câu: “ Trăm thứ canh không hành không ngon ” hay “ Nấu cơm thì phải nấu canh – Bỏ tiêu cho ngọt bỏ hành cho thơm ” (1).
Những lưu ý khi ăn và chọn lựa cua đồng
- Trong chế biến : Khi mua cua về, bạn nên chà rửa sạch cua trước khi nấu (nếu cua còn sống thì ta nên để trong nước vài ngày cho cua nhả hết bùn nhơ ra). Khi chế biến, bạn nên nấu chín kỹ để tránh các ký sinh trùng và cũng không uống nước từ giã cua sống để trừ bệnh hay vì bất cứ mục đích gì (vì nguy cơ bị nhiễm giun sán rất cao).
- Trong chọn lọc : Câu đố vui dân gian có câu:
“ Con gì tám cẳng hai càng
rồi ra hai mắt rõ ràng con cua”.
Cua đồng có nhiều loại với số chân khác nhau. Tuy nhiên, chỉ có loại cua “tám cẳng hai càng” mới là loại ăn được và an toàn. Các loại khác có sáu chân, bốn chân thì không được ăn (nhất là những con có lông ở bụng dưới, trên lưng có chấm sao hay có xương trong bụng… thì lại càng hiểm với sức khỏe) ( ).
- Cua đồng và món bún riêu cua ngày Tết , Tạp chí Cây thuốc quý – Hiệp hội dược chất Việt Nam, trang 29.
- Ai không nên ăn cua đồng? , , ngày truy cập: 27/ 01/ 2020.
