Gần 20 năm về trước, nhà ông Cồ tôi trồng rất nhiều cây cau. Mỗi lần có cái mo nào rụng, lũ chúng tôi lại chơi trò kéo mo cau, cứ thế lôi nhau đi khắp các nẻo đường.
thời kì trôi qua, ông Cồ tôi mất, những cây cau ngẳng nghiu cũng bị đốn – có nhẽ vì không ai biết ăn trầu nữa và cũng có nhẽ vì quả cau khó bán hơn các loại quả khác.
Riêng với tôi, điều ưa nhất khi nói về cây cau (cũng như cây dừa) là những cụm bông mo của nó. Đúng với cái cách mà người ta miêu tả “đầu rồng đuôi phụng lia thia”, hoa cau nở trông thật là đẹp! Đến khi hoa rụng, ta lại một lần nữa được chiêm ngưỡng vẻ đẹp chân quê của nó:
“ Nghe trời trở gió heo may
Sáng ra vại nước rụng đầy hoa cau “.
(Trần Đăng Khoa)
Vài nét về cây cau
Cây cau có tên khoa học là Areca catechu , thường được trồng lấy quả (quả cau cùng lá trầu và vôi tạo thành món ăn truyền thống của người Việt Nam và nhiều quốc gia khác – món trầu). ngoại giả, mo cau còn được dùng làm quạt và hoa cau thỉnh thoảng cũng được dùng làm thuốc.
Những cây cau
Ngoài tên gọi này, cây còn được gọi bằng các tên khác như “tân lang”, “nhân lang” ( ).
Công dụng của hoa cau (tân lang hoa)
Bộ phận được dùng làm thuốc của hoa cau là phần nụ hoa đực (được nhặt lấy vào mùa hè khi hoa rụng và bắt đầu đậu quả) (2).
- Đặc điểm : nụ hoa nhỏ như hạt gạo, bên ngoài có màu vàng nhạt (khi khô có màu vàng đất).
- Tính vị : vị ngọt nhẹ và có tính mát, khi uống vào giúp thanh nhiệt (khi dùng thì phơi khô, cắt bỏ cuống).
Theo y khoa cựu truyền, hoa cau được biết đến với công dụng:
- Thanh nhiệt và bồi dưỡng bao tử.
- Giúp thông khí và làm tan các vết bầm tím.
- Cung cấp chất xơ, vitamin C, A và các khoáng vật.
- Giúp tinh thần thoải mái vui vẻ.
- Thông vào tim, tẩm bổ tim gan.
- Thanh lọc ruột, bao tử.
- Điều trị đau dạ dày do khí trệ.
- Điều trị các chứng ho do nóng nhiệt, nóng bụng và khô miệng (2).
Cách dùng: thường dùng dưới dạng các món ăn (dùng tươi). Ở Trung Quốc, hoa cau còn được dùng uống như trà, liều lượng theo hướng dẫn của thầy thuốc (2).
Các món ăn có dùng hoa cau
Khi dùng làm thức ăn, hoa cau có hương vị như măng và cũng khá dễ ăn (ta chọn loại non, bỏ phần cuống).
Hoa cau hầm thịt
Món ăn này có tác dụng điều trị ho, chướng bụng, tê đau các khớp xương, đau tức ngực và đau nhức cơ thể.
- Chuẩn bị : thịt lợn (vừa đủ ăn) và hoa cau (0, 5 lạng hoa tươi).
- thực hành : hầm như các món ăn thông thường (2).
Món súp thịt nạc có dùng hoa cau
Gà xé phay xào hoa cau – món ăn thanh mát, giải nhiệt
Chuẩn bị : 4 lạng hoa cau, một muỗng cafe muối, một muỗng cafe nước tương, nửa cái lườn gà, một muỗng cafe bột đao và một muỗng dầu ăn (muỗng canh).
Cách thực hành :
- Cắt hoa cau thành các đoạn nhỏ (bỏ phần cuống) rồi đem ngâm với nước muối một lát thì rửa lại bằng nước lạnh và vớt ra, để ráo.
- Lấy lườn gà rửa sạch, tách bỏ da rồi cắt nhỏ thành sợi (cắt dọc theo thớ thịt), sau đó thêm nước tương và bột đao vào, trộn đều.
- Cho dầu ăn vào chảo rồi cho thịt gà vào, xào nhanh tay vài cái rồi cho tiếp hoa cau vào, sau đó cho thêm muối và một chút nước rồi hạ lửa nhỏ lại cho đến khi thịt gà chín, hoa cau mềm là được (2).
Hoa cau hầm sườn điều trị ho, giúp bổ lá lách và bao tử
Được biết, ở Trung Quốc (nhất là vùng Quảng Đông) thì hoa cau hầm sườn là món ăn nức danh trong điều trị ho. Để nấu món này, bạn chỉ cần chuẩn bị 2 vật liệu chính (4 lạng hoa cau, 250 g sườn) và 2 muỗng muối để làm gia vị mà thôi. Thật đơn giản phải không ạ!
Các bước thực hiện như sau:
- Bước 1 : Rửa sạch sườn lợn, chặt nhỏ rồi trụng qua nước sôi, sau đó vớt ra để ráo.
- Bước 2 : Cắt hoa cau thành từng khúc nhỏ (bỏ phần cuống) rồi ngâm nước muối và rửa sạch, sau đó vớt ra, để ráo nước.
- Bước 3 : Cho cả hai thành phần trên vào nồi rồi đổ 4 chén nước vào, nấu cho nước sôi thì vặn nhỏ lửa, sau đó đợi thêm 30 phút nữa thì có thể thêm muối, tắt bếp và ăn (2).
Ngoài các món ăn trên thì hoa cau còn được dùng trong nhiều món ăn nổi danh ở Trung Quốc, trong số đó có thể kể đến “tân lang hoa kê”.
Tân lang hoa kê – một trong mười món ăn nức danh ở TQ
Trà tân lang hoa
Hoa cau có chứa các khoáng chất như Phốt pho, Đồng, Sắt, Can xi, Ma giê… bởi thế, ở Trung Quốc, nó còn được dùng uống như trà, trong đó, đối tượng thường dùng là những người thường xuyên hút thuốc lá, uống bia rượu hay những người bị đau dạ dày, mệt mỏi và dễ nổi nóng vì môi trường công việc.
Công dụng chủ đạo : giúp mát phổi, nhuận táo, tỉnh rượu và bảo vệ gan.
Lưu ý : Khi có nhu cầu dùng, bạn hãy hỏi thêm quan điểm bác sĩ về liều lượng và Thời gian dùng để tránh quá liều nhé ( ).
Tham khảo:
Tân lang hoa
Những lưu ý khi dùng hoa cau làm thuốc
- Người già, trẻ nhỏ, người yếu bệnh, cảm mạo và đàn bà mang thai không nên ăn ( ).
- Không dùng vượt liều lượng quy định vì đây là loại thực phẩm có dược tính, có thể gây ra các tác dụng phụ nếu ăn quá nhiều.
- Cau , , ngày truy cập: 14/07/ 2020.
- Tạ Ngọc Ái (biên soạn), Trà và các bài thuốc, món ăn bổ dưỡng từ hoa , NXB Thanh niên, 2008, trang 115.
- 槟榔花 , ,
- 清熱解毒的好手——檳榔花 , , ngày truy cập: 15/ 07/ 2020.
