Người ta nói đùa rằng loài hoa chăm chỉ nhất trên thế giới chính là hoa hướng dương, bởi lẽ, hoa này luôn hướng về phía màng tang mà mặt trời thì luôn… chuyển động.
Chắc hẳn không ai lạ gì hoa hướng dương, nhất là khi phong trào vẽ tranh hoa hướng dương hàng năm đều được tổ chức để gây quỹ cho các bệnh nhi ung thư.
Thật vậy, vào các dịp ấy, không gian mạng Facebook đã trở thành một vườn hoa hướng dương online nhóc sắc vàng. Và có nhẽ cũng không ai lạ gì hạt hướng dương, nhất là mỗi khi Tết đến, ngồi cắn hạt hướng dương mà nhớ về một thời xưa cũ qua rồi!
Những bài thuốc có dùng hoa hướng dương
Trong danh sách những cây hoa có tác dụng điều trị bệnh, cây hướng dương có một vị trí hẳn hoi và hầu như các bộ phận của cây đều được dùng làm thuốc. Loài hoa này có tên khoa học là Helianthus annuus , thuộc họ Cúc: Asteraceae ( ).
Trong y học cựu truyền, hoa hướng dương thường được dùng điều trị các bệnh như:
- Điều trị thống kinh (đau bụng dữ dội trong kỳ kinh nguyệt): lấy 30 – 60 g đài hoa hướng dương, sắc chung với 30 g đường đỏ và uống trong ngày (2).
- Điều trị rong kinh, băng huyết : lấy đài hướng dương (1 cái), sao cháy, tán bột rồi chia thành nhiều lần uống, cứ mỗi lần uống thì lấy 3 g bột này hòa với rượu vàng và uống (mỗi ngày uống 3 lần) (2).
- Điều trị khí hư : lấy 30 g hoa hướng dương đem phơi âm can (phơi khô trong bóng râm), sau đó tán đồng bột và để dùng dần. Mỗi ngày, lấy 6 g bột này uống với rượu ấm và uống vào lúc bụng đói (2).
- Điều trị viêm loét âm đạo : lấy 60 g hoa hướng dương nấu lấy nước rồi để ấm và ngâm rửa hàng ngày (2).
- Điều trị nổi mề đay : dùng 15 g đài hoa hướng dương, 5 g lá tía tô, 6 g hoa mào gà đỏ (kê quan hoa) và 6 g rau sam, sắc lấy nước uống (2).
- Nhức răng : lấy hoa hướng dương khô (một lượng vừa đủ), phơi hoặc sấy khô, sau đó thái thành sợi rồi cuốn lại thành điếu và hút như hút thuốc lá (bằng miệng) (2).
Tham khảo :
Hoa quỳ (hướng dương)
Hai hoạt tính cơ bản của hoa hướng dương
- Kháng viêm : Theo tùng san Journal of natural products , các triterpene glycosides được phân lập từ chiết xuất metanol cánh hoa hướng dương có tác dụng kháng viêm rõ rệt. Theo đó, các hoạt chất này chống lại tác nhân gây viêm ở chuột là 12- O -tetradecanoylphorbol-13-acetate ( ).
- Kháng nấm : Theo tạp chí Plant physiology and biochemistry , trong hoa hướng dương có một loại protein có thể ức chế bào tử nấm và quá trình hình thành, sinh trưởng của nấm. thành ra, cây hướng dương được xem là có tiềm năng để trở nên nguồn kháng nấm thiên nhiên mạnh mẽ ( ).
Công dụng một số bộ phận khác của cây hướng dương
Hạt hướng dương
Theo Đông y, hạt hướng dương có vị ngọt, tính bình, có tác dụng điều trị lỵ, lỵ ra máu và ăn không ngon (sắc uống 15 – 30 g mỗi ngày) (5). Điều đặc biệt là trong hạt hướng dương có chứa rất nhiều dầu béo (40 – 50 % dầu béo) và trong dầu béo này thì thành phần các axit béo cũng rất cân đối. Chính nên chi, nếu thẳng tính dùng dầu hạt hướng dương trong các món ăn sẽ giúp giảm cholesterol trong máu, từ đó buồng các bệnh như mỡ máu cao và xơ vữa động mạch (5).
Hạt hướng dương
Được biết, giá thành dầu hạt hướng dương hiện giờ cũng không quá chênh lệch so với các loại dầu thực vật khác, nên mà người dùng bình dân có thể dùng chúng trong các bữa ăn hàng ngày.
Lá hướng dương
Lá hướng dương không chỉ là nguồn phân xanh lý tưởng mà còn là nguồn dược liệu tự nhiên. Theo y học cổ truyền, lá hướng dương có tác dụng thanh nhiệt, giải độc và điều trị cao áp huyết (sắc uống 15 – 30 g mỗi ngày) (5). Bên cạnh đó, nếu bị bỏng , bạn có thể lấy lá và hoa hướng dương đã phơi khô (một lượng vừa đủ), tán bột rồi trộn với dầu ăn và thoa lên da (2).
Rễ hướng dương
Rễ hướng dương có tác dụng làm thông ỉa, tiểu tiện rất tốt. bởi thế, trong trường hợp bị ỉa táo bón , người ta thường dùng rễ cây hướng dương tươi, giã nát, vắt lấy nước, sau đó cho thêm chút mật ong vào và uống. Liều lượng thường dùng là 15 – 30 g rễ tươi/ lần uống, mỗi ngày uống 2 hoặc 3 lần tùy tình trạng bệnh (2).
ngoại giả, trong trường hợp dương vật bị đau buốt và đi tiểu nhỏ giọt , có thể dùng rễ hướng dương sắc lấy nước uống (khoảng 30 g rễ tươi). Tuy nhiên, cần lưu ý rằng chúng ta chỉ dùng rễ tươi và nên đun sôi rễ cây hướng dương trong một vài phút là tắt, không nên đun sôi lâu vì sẽ làm mất tác dụng của thuốc (2).
Lưu ý
- Theo kinh nghiệm dân gian, ăn quá nhiều hạt hướng dương có thể gây nóng trong người.
- Ngoài cây hướng dương (hay còn gọi là cây hoa quỳ) được đề cập trong bài viết này còn có cây hướng dương dại (hay còn gọi là hoa dã quỳ), loài này được dùng làm thuốc điều trị mụn nhọt, lở ngứa rất hay.
Tham khảo :
- Hướng dương , , ngày truy cập: 08/01/2020.
- Đức Minh, Những vị thuốc quanh ta, cây cỏ, rau củ và sức khỏe của bạn, NXB Hà Nội, trang 57.
- Triterpene Glycosides from the Flower Petals of Sunflower ( Helianthus annuus ) and Their Anti-inflammatory Activity , , ngày truy cập: 08/01/2020.
- A potent antifungal protein from Helianthus annuus flowersis a trypsin inhibitor, , ngày truy cập: 08/01/2020.
- Nguyễn Văn Đàn – Vũ Xuân Quang – Ngô Ngọc Khuyến, Cây hoa chữa bệnh , NXB y khoa, 2006, trang 120.
