Hoàng nàn là gì ? Vâng đây là vỏ của cây hoàng nàn – một vị thuốc được sử dụng khá phổ thông trong dân gian, tuy thế khi sử dụng chúng ta cần lưu ý vị thuốc này có độc, không nên tự ý sử dụng mà chưa có sự tư vấn của các bác sĩ.
Hoàng nàn là cây gì ?
Tên khoa học: Strychnos wallichiana Steud, thuộc họ mã tiền (1)
- Là một dạng cây thân dây leo, sống lâu năm
- Lá nhẵn, gân lá mọc tua ra từ cuống
- Quả hình cầu, kích tấc đường kính khoảng 4cm, bên trong quả có nhiều hạt giống hạt mã tiền. Quả khi chín có màu đỏ, hình trạng rất bắt mắt nhưng lại có độc nên mọi người khôn cùng lưu ý, sử dụng có thể bị ngộ độc.
Thu hái chế biến
Bộ phần dùng: Vỏ cây – đây là vị thuốc hoàng nàn trong đông y, hạt của cây này được sử dụng với tên gọi hạt mã tiền.
- Người ta tiến hành chặt cành cây thành từng khúc sau đó tách lấy phần vỏ.
- Do có độc, để dùng làm thuốc vỏ cây cần ngâm qua nước một ngày.
- Ngâm tiếp nước vo gạo 3 ngày và 3 đêm.
- Tiếp theo tiến hành sao tẩm với dầu vừng và dùng.
Do đây là một vị thuốc có độc mạnh nên chỉ những người có kinh nghiệm dùng mới được dùng, và thường chỉ dùng ngoài để điều trị một số bệnh ngoài da (2).
Thành phần hóa học
Hai alcaloid chính đã được phân lập từ vỏ cây và được xác định là strychnine và brucine , với tỷ lệ chiếm 2,2% ( )
Nghiên cứu về cây hoàng nàn
Hoạt động kháng khuẩn và kháng nấm: Nhóm nghiên cứu tới từ Alagappa Ấn Độ tiến hành nghiên cứu về Strychnos wallichiana Steud và đã phát hiện đặc tính kháng khuẩn in vitro chống lại vi khuẩn và nấm được chọn ở nồng độ 2 mg/ml và 4 mg/ml. Điều này chứng tỏ kinh nghiệm dân gian Việt Nam dùng vị thuốc này điều trị bệnh ngoài da là có cơ sở ( ).
Cây hoàng nàn
Tính vị
Hoàng nàn có vị rất đắng, tính lạnh, có độc tính mạnh.
Được coi như một loại thuốc độc bảng B với loại đã chế, loại chưa chế là thuốc độc bảng A (2)
Công dụng của cây hoàng nàn
Dân gian dùng HN làm thuốc điều trị một số chứng bệnh như:
- Ghẻ ngứa
- Hắc lào
- Nấm móng
- Viêm da cơ địa
- Vẩy nến, á sừng
- Bệnh hủi
- Chó dại cắn
- đi tả mãn tính
- Đau xương khớp, phong thấp khớp
Cách dùng hoàng nàn làm thuốc
Dùng ngoài làm Thuốc điều trị ghẻ, hắc lào, viêm da, á sừng vẩy nến: Dùng hoàng nàn đã chế biến ngâm rượu, với tỷ lệ 1kg vỏ cây khô ngâm với khoảng 1,5 lít rượu. Lấy rượu ngoài dùng bôi ngoài da, khi dùng phối hợp bôi chung với lá trầu không tươi giã nát để bôi ngoài da (2).
Bài viết này nhà thuốc chỉ giới thiệu tới các bạn cách dùng hoàng nàn sử dụng ngoài da, không giới thiệu bài thuốc uống vì tính độc của vị thuốc này.
Lưu ý
- Do là vị thuốc độc bảng A nên caythuoc.org khuyến cáo không nên dùng làm thuốc uống. Nên dùng các vị thuốc khác an toàn hơn.
- đàn bà mang thai không nên dùng.
- Ngâm rượu hoàng nàn, tuyệt đối không dùng để uống.
- Tránh xa tầm tay trẻ nít.
Tham khảo:
- Sách “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” – Đỗ Tất Lợi – Nhà xuất bản y khoa năm 2004 – Bản in trang 522, 523, ngày tham khảo 18 tháng 4 năm 2020.
- Nhiều tác giả, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, tập 1, NXB Khoa học và kỹ thuật, Hà Nội, 2004, trang 959, 960, ngày tham khảo 18 tháng 4 năm 2020.
- Hoàng nàn , , ngày tham khảo 18 tháng 4 năm 2020.
- Isolation and Identification of Alkaloids from the Barks of Strychnos Wallichiana . , ngày tham khảo 18 tháng 4 năm 2020.
- Phytochemical and Antimicrobial Studies of Strychnos wallichiana Steud Ex Dc , , ngày tham khảo 18 tháng 4 năm 2020.
