Dùng hoa chữa bệnh là một truyền thống có từ lâu đời trong y học cựu truyền phương Đông. Hoa không chỉ có mùi hương giúp trị liệu ý thức, có tinh dầu với các hoạt chất quý mà phấn hoa còn có những đặc tính có thể làm thuốc.
Nói về những loài hoa thường được dùng làm thuốc thì có thể kể đến những cái tên thân thuộc như: mộc lan, quế hoa, hồng hoa, nghệ tây… Tuy nhiên, cũng có những loài ít được nói đến dù nó cũng có nhiều công dụng quý, chả hạn như cây nguyên hoa.
Về cây nguyên hoa
Nguyên hoa (芫花) là vị thuốc cựu truyền khá lừng danh của người Trung Quốc. hiện giờ, ở nước ta, nguồn dược liệu nguyên hoa hầu như đều được nhập từ Trung Quốc.
Ngoài tên gọi này, cây còn được gọi là “lão thử hoa”, “dược ngư thảo”, “náo ngư hoa”, “thủ thống hoa”, “thạch miên bì”, “bào mễ hoa”, “thục tang”, “ngư độc”…
- Tên khoa học: Daphne genkwa , thuộc họ Trầm: Thymelaeaceae ( ).
Cây có thân cao khoảng 50 cm, là dạng thân thảo, phân thành nhiều nhánh với vỏ ngoài màu tím và phần non có nhiều lông.
Nụ cây nguyên hoa
Ngay từ tên gọi, vị thuốc này cũng đã làm người đọc liên quan đến bộ phận được dùng làm thuốc của nó, đó là các bông hoa hay nói chính xác hơn là các nụ hoa (có màu tím nhạt và mọc thành cụm). Nụ hoa nguyên hoa được thu hái vào mùa xuân, lúc hoa chưa nở rồi đem về phơi khô và sơ chế để làm giảm độc tính.
Nguyên hoa phơi khô
Công dụng làm thuốc của cây nguyên hoa
Theo y khoa cựu truyền, nguyên hoa có vị cay và đắng, tính hàn và có độc. dù rằng vậy, với liều lượng phù hợp và theo chỉ định của thầy thuốc, nguyên hoa có thể được dùng điều trị nhiều bệnh với các tác dụng như:
- Thông vào kinh Tỳ giúp dễ tiêu, điều trị táo bón.
- Thông vào kinh Thận giúp lợi niệu, điều trị tiểu ít.
- Thông vào kinh Phế giúp điều trị ho, đờm.
- Giúp giảm đau và giải độc.
- Giúp khử trùng và tẩy các ký sinh trùng.
- Điều trị phù toàn thân.
- Điều trị tích dịch màn phổi.
- Điều trị cổ trướng kèm theo khó thở.
- Tác dụng lên các khối u.
Cách dùng: Lấy nguyên hoa sao với giấm theo tỷ lệ khối lượng nguyên hoa và giấm là 4 : 1. Liều lượng: mỗi ngày uống từ 0, 6 – 0, 9 g bằng cách sắc lấy nước uống hoặc tán bột uống. Nếu bị đau bụng do giun lãi , có thể lấy nguyên hoa sao với giấm và hùng hoàng, nghiền nát rồi uống (2) ( ).
Bên cạnh đó, nguyên hoa còn được dùng ngoài da theo liều lượng linh hoạt để điều trị ghẻ ngứa, nấm da vì vị thuốc này giúp khử trùng rất tốt (2).
Một số nghiên cứu về nguyên hoa
- Về rễ cây nguyên hoa: Theo tạp chí International Immunopharmacology , hoạt chất flavonoid có trong rễ nguyên hoa có tác dụng đáng kể đối với việc ức chế sự phát triển và di căn của tế bào ung thư biểu bì phổi (ở chuột) ( ).
- Về hoa nguyên hoa : Theo tập san Journal of Ethnopharmacology , kết quả nghiên cứu trên chuột thử nghiệm cho thấy daphanane diterpene ester được phân lập từ nụ hoa nguyên hoa có tác dụng gây độc đối với tế bào ung thư HL – 60, đồng thời còn giúp ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư biểu bì phổi (ở chuột) ( ). Bên cạnh đó, theo tạp chí Phytomedicine , hoạt chất flavonoid được chiết xuất từ hoa nguyên hoa còn có tác dụng chống oxy hóa và chống viêm đáng kể. Điều này cho thấy tiềm năng làm giảm bệnh viêm phong thấp của loại thảo dược này ( ).
Tham khảo :
Lưu ý khi dùng
- Nguyên hoa tác dụng lên cơ trơn tử cung nên phụ nữ có thai không được dùng (2).
- Không dùng chung nguyên hoa với cam thảo vì hai vị này kị nhau (2).
- Người có thể chất yếu ớt, hư nhược không được dùng ( ).
- Nguyên hoa là một vị thuốc có độc nên trong mọi trường hợp, bệnh nhân cần tham khảo quan điểm bác sĩ để có sự chỉ dẫn phù hợp nhất.
Tham khảo :
- Nguyên hoa , , ngày truy cập: 24/12/2019.
- Nguyễn Văn Đàn – Vũ Xuân Quang – Ngô Ngọc Khuyến, Cây hoa chữa bệnh, NXB y khoa, HN, 2005, trang 189.
- 芫花 , , ngày truy cập: 24/12/2019.
- Total flavonoids of Daphne genkwa root significantly inhibit the growth and metastasis of Lewis lung carcinoma in C57BL6 mice , , ngày truy cập: 24/12/2019.
- Daphnane diterpene esters isolated from flower buds of Daphne genkwa induce apoptosis in human myelocytic HL-60 cells and suppress tumor growth in Lewis lung carcinoma (LLC)-inoculated mouse model, ngày truy cập: 24/12/2019.
- Anti-rheumatoid arthritic activity of flavonoids from Daphne genkwa, , ngày truy cập: 24/12/2019.
