Trước đây, người dân Tuynidi mỗi khi bị mụn cóc nổi trên tay (hay trên mặt) thì họ lại tìm cành lá rau cúc sữa, giã nát ra rồi lấy bã đắp lên. Ngoài ra, khi bị đau tai giữa, họ cũng lấy nước ép từ lá cây để nhỏ vào lỗ tai (1).
Nói về rau cúc sữa là nói đến loại rau quen thuộc ở các tỉnh miền Bắc nước ta (ở Lai Châu, Lạng Sơn, Cao Bằng… đều có). Ngoài ra, ở một số tỉnh Tây Nguyên và Miền Nam (Kon Tum, Đồng Nai…) cũng có loại rau này (1).
Vài nét về rau cúc sữa
Rau cúc sữa có tên khoa học là Sonchus oleraceus , thuộc họ Cúc.
Ngoài tên gọi này, cây còn được gọi là nhũ cúc rau, rau diếp đắng. Ở Trung Quốc, người ta gọi rau cúc sữa là “khổ cự thái” 苦苣菜 (tức thị rau diếp đắng) ( ).
Cây tươi
Nhìn ngoài mặt, hoa và lá rau cúc sữa gần giống với cây bồ công anh. Thân cây rỗng, nhẵn và thường không cao quá 100 cm. Lá cây xẻ thành nhiều khía với các thùy lá có răng, hoa hình đầu, có màu vàng và quả bế dẹp.
Bộ phận dùng làm thuốc: Với loại rau này, ta dùng toàn cây làm thuốc (thường lá thân, lá) và có thể thu hái quanh năm rồi xắt nhỏ (dùng tươi hay khô đều được) (1).
Công dụng làm thuốc của rau cúc sữa
Được biết, trong lá và đọt non của cây rau cúc sữa có chứa nhiều chất như chất đạm, chất béo, vitamin C… Ngoài ra, trong dịch sữa tiết ra từ cây còn có chất cao su (khoảng 0,41 %) (1).
Hình ảnh cây tươi
Dùng uống :
Theo y học cổ truyền, rau cúc sữa có vị đắng, tính hàn và hơi có độc. mặc dầu vậy, nếu dùng ở liều hiệp, cây lại có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, mát máu và cầm máu. thành ra, cây hay được dùng điều trị các chứng như:
- Điều trị viêm ruột, đau ruột thừa.
- Điều trị viêm vú, viêm cổ họng, viêm miệng.
- Điều trị nôn ra máu từ ruột.
- Điều trị chảy máu cam.
- Điều trị ho ra máu.
- Điều trị xuất huyết tử cung.
- Điều trị kiết lỵ.
- Điều trị xơ gan và đau gan.
ngoại giả, ở Châu Phi, cành lá rau cúc sữa còn được biết đến với tác dụng lọc máu, điều trị bệnh trĩ và ngăn chặn tiểu đường (bằng cách nấu lấy nước uống, uống vào buổi sáng).
Liều lượng : mỗi lần dùng, lấy từ 15 – 30 g thuốc, sắc lấy nước uống (1). Riêng với bệnh xơ gan, nếu không sắc uống, bạn có thể làm thành món ăn gồm 30 g rau cúc sữa (rau tươi) và 30 g rau chua me (rau tươi), rửa sạch rồi xào với thịt lợn và ăn như các món bình thường (1).
Dùng ngoài da :
Rau cúc sữa còn được dùng Ngoài ra trong trường hợp đinh nhọt, viêm mủ da và viêm vú bằng cách lấy cây tươi giã nát, đắp lên (kết hợp với sắc uống theo liều lượng đã kể trên) (1).
Tham khảo:
Các nghiên cứu đáng chú ý
- Tác dụng chống lo lắng : Theo tùng san Journal of Ethnopharmacology , kết quả thí điểm trên chuột cho thấy chiết xuất từ cành lá rau cúc sữa (và các bộ phận trên không nói chung) đều có tác dụng tương tự như thuốc chống lo âu ( ).
- Tác dụng hạ sốt, chống viêm : Theo tạp chí Journal of Ethnopharmacology , kết quả nghiên cứu in vivo cho thấy chiết xuất hydroethanolic từ rau này có tác dụng chống viêm và hạ sốt rõ rệt ( ).
- Tác dụng chống oxy hóa : Theo tập san Phytotherapy Research , chiết xuất từ lá cây rau có tác dụng chống oxy hóa đáng kể (tương đương với chiết xuất từ quả việt quất) ( ).
- Tác dụng chống lão hóa : Kết quả nghiên cứu cho thấy chiết xuất từ lá cây có tác dụng chống oxy hóa, ức chế lão hóa sớm do H 2 O 2 stress gây ra (hiệu quả tùy theo nồng độ) ( ).
- Tác dụng bảo vệ thận : Được biết, cây rau cúc sữa nổi danh với công dụng chống oxy hóa và chống viêm. Mặt khác, chiết xuất từ rau này cũng lành tính và không gây độc đối với gan, thận (không những thế còn giúp bảo vệ thận) (theo tập san Oxidative Medicine and Cellular Longevity ) ( ).
- Võ Văn Chi, tự điển cây thuốc Việt Nam , tập 2, NXB y học, HN, 2018, trang 502.
- 苦苣菜 , , ngày truy cập: 14/ 12/ 2020.
- Anxiolytic-like effect of Sonchus oleraceus L. in mice , , ngày truy cập: 14/ 12/ 2020.
- Anti-inflammatory and antipyretic effects of Sonchus oleraceus in rats , , ngày truy cập: 14/ 12/ 2020.
- Antioxidant Activity of Puha ( Sonchus oleraceus L.) as Assessed by the Cellular Antioxidant Activity (CAA) Assay , , ngày truy cập: 14/ 12/ 2020.
- Anti-Ageing Effects of Sonchus oleraceus L. (pūhā) Leaf Extracts on H 2 O 2 -Induced Cell Senescence , , ngày truy cập: 14/ 12/ 2020.
- Nephroprotective Effect of Sonchus oleraceus Extract against Kidney Injury Induced by Ischemia-Reperfusion in Wistar Rats , , ngày truy cập: 14/ 12/ 2020.
