Việt Nam có gần 1000 loại rong biển nhưng loại được bào chế thành dạng viên uống điều trị bướu cổ chính là rong mơ (hay còn gọi là rau ngoai, rau mã vĩ, hải tảo…).
Trong kinh tế biển, rong mơ là loại hải sản trù mật và có giá trị không thể phủ nhận. Chính do vậy, các hướng ứng dụng của loại rong này càng ngày càng được nghiên cứu nhiều hơn.
Ở nước ta, có thể kể đến công trình nghiên cứu về công nghệ chiết tách alginat có trong rong mơ Việt Nam (alginat là chất có khả năng gạo gel, được vận dụng trong ngành thực phẩm, dược phẩm, hóa chất… ) (bài báo đã được đăng trên tùng san Khoa học và công nghệ năm 2008, tập 46, số 5).
Một số loại rong mơ thường gặp
Rong biển ở Việt Nam có nhiều loại, trong đó, có thể kể đến một số loại thường gặp như:
- Rong biển Sangassum fusiforme, có tên Hán tự là Dương thê thái.
- Rong biển Sangassum enerve, tên Hán tự là Mã vĩ tảo.
- Rong biển Sangassum pallidum, tên Hán tự là Hải khảo tử (1) (2).
Rong mơ Sangassum fusiforme
Về hình dáng thì các loại rong mơ thường có kết cấu như một bụi cây có màu nâu, gồm nhiều nhánh và các “quả” hình tròn hoặc hình thoi (tuy nhiên đây không phải là “quả” thật mà chỉ là một hình thức “phao” – chứa không khí bên trong để các loài này có thể đứng trong nước).
Bạn có thể tìm thấy rong mơ mọc bám ở những vùng ven bờ biển có nền đáy đá (đặc biệt là vùng duyên hải miền Trung).
Công dụng làm thuốc của rong mơ
Không chỉ được dùng làm chất kết dính trong ngành dược, rong mơ còn được dùng làm thuốc với tên gọi hải tảo (theo các phân tách thì trong vị thuốc này có chứa từ 0, 3 – 0, 8 % iot cùng một hàm lượng đáng kể chất đạm và chất béo) (1).
Theo y học cựu truyền, rong mơ có vị mặn đắng, tính lạnh và có các công dụng như:
- Giúp tan đờm.
- Giúp lợi tiểu, điều trị thủy thũng.
- Là nguồn bổ sung i ốt tự nhiên.
- Điều trị bướu cổ.
- Điều trị tràng nhạc, cước khí.
- Điều trị dịch hoàn sưng đau (1) (2).
Cách dùng : mỗi ngày lấy từ 6 – 12 g, nấu lấy nước uống (lưu ý rửa sạch đất cát và các tạp chất trước khi nấu). Nếu không dùng thuốc sắc thì có thể tán bột rồi vo thành viên để uống (1) (2).
Những người không nên dùng
Các loại rong biển nói chung đều có tính hàn, bởi thế, những người tỳ vị hư hàn (hay đi tả, lạnh bụng) hoặc thân thể có thấp trệ thì không nên dùng (2).
Cây rong mơ ngoài bờ biển
Các bài thuốc phối hợp
Như đã nói ở trên, rong mơ được dùng làm thuốc điều trị bướu cổ bằng cách tán nát rồi làm thành dạng viên, mỗi viên chứa khoảng 50 – 70 microgam iot, tùy hàm lượng iot trong từng loại rong mà khối lượng mỗi viên sẽ khác nhau (mỗi ngày uống từ 2 – 4 viên, uống liên tục trong 3 đến 5 tháng) (1).
Bên cạnh đó, rong mơ còn được dùng phối hợp trong điều trị các chứng như:
1. Điều trị lao hạch
- Chuẩn bị : rong mơ, hương phụ (củ gấu), hạ khô thảo và thổ bối mẫu, mỗi loại 9 g.
- Thực hiện : lấy các vị trên rửa sơ qua với nước rồi nấu uống trong ngày (2).
2. Điều trị bí tiểu ở người già do phì đại tuyến tiền liệt
- Chuẩn bị : rong mơ, côn bố (một loại rong biển), xuyên sơn giáp (mỗi loại 10 g), vương bất lưu hành, hạt vải (lệ chi hạch) và hạt quýt (quất hạch) (mỗi loại 15 g).
- Thực hiện : rửa sạch các vị trên rồi sắc theo cách thường nhật (2).
Một số nghiên cứu về rong mơ
- Theo tùng san khoa học Đại học Cần Thơ , khi thêm chiết xuất rong mơ (loài Sargassum microcystum) vào thức ăn cho tôm sú thì thấy có tác dụng tăng cường khả năng miễn nhiễm, giúp chống lại vi khuẩn gây hại trên tôm là Vibrio harveyi ( ).
- Một kết quả nghiên cứu khác được tiến hành trên cá tra cũng cho thấy thức ăn có chiết xuất từ rong mơ Sargassum microcystum có tác dụng xúc tiến và cải thiện tốc độ tăng trưởng ( tùng san khoa học Đại học Cần Thơ ) ( ).
Tham khảo:
- Đỗ Tất Lợi, Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam , Nxb y học, 1999, trang 142.
- Nhiều tác giả , Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, tập 2, NXB Khoa học và kỹ thuật, Hà Nội, 2004, trang 633.
- Đáp ứng miễn dịch và sức đề kháng với Vibrio harveyi của tôm sú (Penaeus monodon) ăn thức ăn có bổ sung chất chiết từ rong biển (Sargassum microcystum) , , ngày truy cập: 21/ 07/ 2020.
- Nghiên cứu ảnh hưởng của hổ lốn polysaccharide chiết xuất từ rong biển Sargassum microcystum lên tăng trưởng và tỉ lệ sống của cá tra Pangasianodon hypophthalmus , , ngày truy cập: 21/ 07/ 2020.
