Người xưa quan niệm mùa xuân và mùa hạ là thời điểm khởi đầu và phồn thịnh của một năm, của đất trời. nên chi, trong hai mùa này thì Dương khí cường thịnh hơn (hai mùa sau thì Âm khí lại thịnh hơn).
Theo người xưa, “thuận thiên giả tồn” (thuận theo tự nhiên thì tồn tại). nên, họ luôn nạm điều chỉnh dạng của thân thể sao cho hòa kịp nhịp của vũ trụ (bằng cách tẩm bổ Dương khí vào mùa hạ và mùa xuân).
Nói cách khác, khi Âm – Dương trong cơ thể con người đồng bộ được với Âm – Dương của vũ trụ thì chúng ta sẽ khỏe mạnh, tăng sức đề kháng trước bệnh tật (1).
Mùa xuân nên ăn những thức ăn gì?
Theo quan niệm dưỡng sinh của người phương Đông thì vào mùa xuân, chúng ta nên ưu tiên những thức ăn có vị ngọt (để vị ngọt ấy điều hòa dược tính của các loại thuốc cũng như công dụng của thức ăn) nên mới có câu “Xuân hạ dưỡng dương”.
Mặt khác, vào mùa xuân, thân chúng ta cũng dễ mắc các bệnh về đường tiêu hóa. thành ra, việc ưu tiên các món ăn ngọt còn giúp bổ Tỳ và tăng cường tiêu hóa nói chung (vì vị ngọt dẫn vào Tỳ).
Ăn uống thanh đạm giúp dưỡng sinh vào mùa xuân
Ngoài vị ngọt thì chúng ta cũng nên ưu tiên thức ăn thanh đạm hoặc có vị cay nhẹ , không nên ăn những món quá bổ béo hoặc quá lạnh.
Một số thực phẩm gợi ý cho mùa xuân là : đậu xanh, rau ngò gai, hành, hẹ, đậu phộng, táo… (1).
Củ riềng – gia vị mùa xuân
Khi nói đến các thực phẩm “dưỡng Dương” thì không thể bỏ qua củ riềng – loại gia vị không xa lạ gì với các chị em làm bếp. Trong Đông y, củ riềng cũng là vị thuốc thân thuộc điều trị nhiều bệnh về đường tiêu hóa.
Xuân hạ dưỡng dương với Củ riềng
Bạn biết không, có một công dụng hết sức bình dị nhưng lại có ý nghĩa chủ đạo, đó là bổ dưỡng sức khỏe và tăng sức đề kháng (khi đó thì bệnh tật chẳng thể xâm nhập được: “ chính khí tồn nội, tà bất khả can “).
Có được công dụng này là nhờ củ riềng có tính ấm nên giúp ấm bụng, dễ tiêu (mà hệ tiêu hóa mạnh là nền móng để cả thân thể khỏe mạnh). Đặc biệt, với những người bị lạnh bụng, mửa thì củ riềng chính là loại thảo dược sáng giá, giúp “dưỡng Dương” lý tưởng vào mùa xuân (củ riềng tính ấm, ứng với “Dương”) (1) ( ).
Hai cách nấu cháo củ riềng
Cách 1: Cháo củ riềng gạo tẻ
Cháo củ riềng gạo tẻ giúp bổ dương, làm mạnh Tỳ (lá lách), làm ấm bụng và đề phòng đau bụng, khó tiêu (do ăn thức ăn sống hoặc lạnh).
Các bước nấu cháo như sau:
- Bước 1: Lấy 15 g củ riềng, rửa sạch, xắt nhỏ thành sợi, sau đó cho vào nồi nấu lấy nước (nấu sôi thì vặn nhỏ lửa, sau 15 phút thì chắt lấy nước, lược bỏ phần xác).
- Bước 2 : Lấy nước củ riềng cho vào nồi, cho thêm 50 g gạo vào rồi nấu thành cháo.
- Bước 3 : Thêm gia vị vào cho vừa ăn, cháo này ăn buổi sáng là tốt nhất (1).
Cách 2: Cháo củ riềng củ gừng gạo tẻ
Để nấu món cháo này, bạn lấy 15 g củ riềng và 15 g củ gừng tươi, xắt nhỏ thành sợi rồi nấu lấy nước (cũng nấu sôi, vặn nhỏ lửa lại rồi sau 15 phút thì lược bỏ bã).
Gừng tươi băm sợi
Tiếp theo, bạn dùng nước ấy nấu với 50 g gạo tẻ và thêm gia vị cho vừa ăn (ăn vào lúc đói).
So với món cháo ở trên thì món cháo này có ưu điểm hơn ở chỗ vừa bổ Dương, trừ lạnh, làm ấm bụng lại vừa cải thiện chức năng đường ruột và giảm đau (1).
thông báo thêm
“Nhân sinh tiểu thiên địa ” (con người là một trời đất thu nhỏ) là một tư tưởng triết học quan yếu của người phương Đông. Theo đó, các thể trong thân con người đều có sự tương hợp nhất mực với các thể của vũ trụ.
Một tỉ dụ điển hình cho sự tương thích giữa trời đất và con người là một năm có bốn mùa (Xuân – Hạ – Thu – Đông) và đời người sang trọng bốn thời đoạn (Sinh – Lão – Bệnh – Tử).
Ngoài ra, vũ trụ có kim ô (Dương) và mặt trăng (Âm) cũng như loài người thì có nam (Dương) và nữ (Âm), tuốt luốt tạo thành một hệ thống lý luận vừa chém đẹp, vừa đầy tính ứng biến mà cả người phương Đông và người phương Tây đều phải nể phục.
vì thế, người phương Đông thượng cổ thường dựa vào sự đổi thay của đất trời mà đổi thay chế độ sinh hoạt (để nương theo mà tồn tại); song song cũng quan sát vũ trụ để đối chiếu và dự báo chính mình.
- Mùa xuân ăn thế nào cho khỏe theo quan điểm cựu truyền và đương đại , tùng san Cây thuốc quý – Hiệp hội dược chất Việt Nam, trang 27.
- Củ riềng (cao lương khương) kích thích tiêu hóa, giảm đau bụng kinh niên , , ngày truy cập: 31/ 01/ 2021.
