“Dược chẩm liệu pháp”, bạn đã nghe qua chưa? Đó là biện pháp dùng các loại thảo dược làm thành gối nằm để điều trị bệnh. Ở nước ta, phương pháp này không mấy phổ thông nhưng có một phiên bản khác dễ hiểu hơn và dân gian hơn, đó là cột “cữ” hạ sốt (thường dùng cho trường hợp sốt cao).
Cột “cữ” là gói các loại thuốc vào trong một miếng vải dài rồi buộc vào cổ tay (như chiếc vòng vậy). Lúc còn nhỏ, cứ hễ bị sốt là mẹ mình lại cột “cữ” cho mình. Hay nhất là “cữ” bằng . Thế nhưng, bây giờ me nước không dễ tìm nữa và người ta cột bằng cữ “cỏ mần trầu” ( Eleusine indica).
Cách làm rất đơn giản : Bạn tìm cỏ mần trầu và nhổ một ít (cả cây và rễ), sau đó rửa sạch, giã cho nát ra rồi xếp thuốc lên miếng vải dài, sau đó cuộn lại, cột vào tay. Mỗi ngày, bạn thay một cái cữ như thế cho đến khi hạ sốt thì thôi.
Tuy nhiên, chỉ với những đứa trẻ không chịu uống thuốc thì người ta mới dùng đến cái “cữ” này. Còn như những người dễ tính, chịu uống thuốc thì chỉ cần lấy cỏ mần trầu nấu nước uống là hạ sốt ngay (nhanh hơn cột “cữ”, nhất là trường hợp sốt cao dẫn đến co giật, mê man).
Bằng cách này, bạn chỉ cần hái cỏ, rửa sạch, băm nát một tẹo rồi gom lại chừng một nắm tay và nấu nước uống. Nếu là người lớn, mỗi ngày có thể dùng khoảng 120 g cỏ tươi (nấu với 2 chén nước, đến khi nước rút còn hơn 1 chén thì chia thành nhiều lần uống trong ngày) (1) (2).
Được biết, trong y học cổ truyền Thái Lan, cỏ mần trầu cũng được dùng với tác dụng hạ sốt, chống viêm và lợi tiểu ( )
Cỏ mần trầu giúp mát gan, hạ áp huyết
Mát gan, thanh nhiệt
Ở quê tôi, người ta hay nấu cỏ mần trầu uống để thanh nhiệt, mát gan (giảm mụn do nóng gan) và hạ áp huyết . Liều dùng thường nhật là từ 60 – 100 g cỏ khô, nấu lấy nước uống.
Tuy nhiên, cỏ mần trầu nếu dùng tươi thì sẽ tốt hơn. Mặt khác, loại cỏ này mọc ở khắp nơi, lại không hôi, không đắng nên rất dễ uống (mà còn giúp hà tằn hà tiện nữa).
Cách dùng như sau : Nhổ nửa kg cỏ mần trầu tươi (nên nhổ cả rễ), rửa sạch đất cát rồi cho vào cối giã hoặc xay nát. Kế đến, các bạn đổ thêm một chén nước vào và vắt lấy nước uống (với những người uống không quen thì nên cho thêm một tẹo đường để nước ngọt hơn, dễ uống hơn).
Cỏ mần trầu khô
Cỏ mần trầu điều trị huyết áp cao
Để hạ huyết áp , người ta thường dùng cách uống này, mỗi ngày uống hai lần vào buổi sáng và chiều tối. Còn để thanh nhiệt, mát gan, người ta thường nấu cỏ khô và thỉnh thoảng kết hợp thêm một đôi cây thuốc khác như cỏ màn ri, cam thảo đất… (2).
Viêm dịch hoàn
Bên cạnh đó, theo y khoa cựu truyền, cỏ mần trầu còn có tác dụng điều trị viêm dịch hoàn . Cách dùng như sau : lấy 120 g cỏ mần trầu tươi và cùi quả vải (10 cái), nấu lấy nước uống hàng ngày (3).
Lưu ý, những người huyết áp thấp không được dùng và tùy từng trường hợp, bệnh nhân nên tham khảo quan điểm bác sĩ để có chỉ định phù hợp nhất.
Tham khảo:
Các nghiên cứu liên tưởng
Cỏ mần trầu có thể dùng làm thuốc nhưng đa phần vẫn được xem là cỏ dại. Trên thế giới, các nghiên cứu về loại cỏ này đa số đều tập hợp vào đặc tính cỏ dại và vấn đề kháng thuốc diệt cỏ của nó.
Mặc dù vậy, cũng có một số nghiên cứu hướng đến các đóng góp y khoa của loại cỏ này như:
- Hoạt tính ức chế viêm phổi : Theo tập san Planta Medica , C – Glycosylflavoes từ thân và lá cây cỏ mần trầu có tác dụng chống viêm đường hô hấp như chống cúm và viêm phổi (kết quả thí nghiệm trên chuột) ( ).
- Hoạt tính bảo vệ gan : Theo tạp chí Enviromental Health and Preventive Medicine , kết quả nghiên cứu trên chuột cho thấy chiết xuất nước từ cỏ mần trầu có tác dụng chống oxy hóa và chống lại thương tổn gan do carbon tetrachloride (CCl 4 ) gây ra ( ).
- Hoạt tính chống ung thư : Theo tùng san Songklanakarin Journal of Sciences Technology, chiết xuất hexane và butanolic của cỏ mần trầu có tác dụng ức chế sự phát triển của các tế bào ung thư (ung thư phổi ở người – A 549 và ung thư cổ tử cung – HeLa) ( ).
- Tuy nhiên, các kết quả trên chỉ là thành quả bước đầu và cần thêm một quá trình nghiên cứu lâu dài hơn để đưa vào vận dụng thực tiễn.
Tham khảo:
- Nhiều tác giả, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam , tập 1, NXB Khoa học và kỹ thuật, Hà Nội, 2004, trang 490.
- Đỗ Tất Lợi, Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam , Nxb y học, 1999, trang 619.
- Võ Văn Chi, Cây thuốc An Giang , Ủy ban Khoa học và kỹ thuật An Giang, 1991, trang 141.
- C -Glycosylflavones from the Aerial Parts of Eleusine indica Inhibit LPS-Induced Mouse Lung Inflammation , , ngày truy cập: 22/ 03/ 2020.
- Eleusine indica L . possesses antioxidant activity and precludes carbon tetrachloride (CCl 4 )-mediated oxidative hepatic damage in rats , , ngày truy cập: 22/ 03/ 2020.
- Apoptotic induction activity of Dactyloctenium aegyptium (L.) P.B. and Eleusine indica (L.) Gaerth. extracts on human lung and cervical cancer cell lines , , ngày truy cập: 22/ 03/ 2020.
