Trong các vị thuốc cựu truyền điều trị xương khớp của người Đông Á thì có thể kể đến lạc thạch đằng – một vị thuốc đắng nhưng xứng danh là “thuốc đắng giã tật”.
Theo sách Thần nông bản thảo kinh thì vị thuốc này “ chủ về trừ phong thấp, thông kinh hoạt lạc “.
Vậy, lạc thạch đằng có công dụng gì và khi dùng làm thuốc cần lưu ý điều gì?
Vài nét về lạc thạch đằng
Lạc thạch đằng (thường gọi là lạc thạch) có tên khoa học là Trachelospermum jasminoides , là loại dây leo, lá xanh nhẵn và hoa có màu trắng.
Cây phân bố nhiều ở Trung Quốc, nhất là những vùng có khí hậu ẩm thấp.
Hình ảnh cây thuốc
Ngoài tên gọi này, lạc thạch đằng còn được gọi là hổ leo tường, hổ leo núi… (1).
Các bài thuốc có dùng lạc thạch đằng
Được biết, lạc thạch đằng là vị thuốc thiên về điều trị các bệnh phong nhiệt, chẳng hạn như chứng khớp xương nóng đỏ. Bên cạnh đó, vì có tác dụng thư giãn gân cốt nên lạc thạch còn được dùng làm thuốc điều trị tê cứng thủ túc.
Có thể kể đến một số bài thuốc thường dùng có vị thuốc này như:
1. Điều trị đau gân cốt
Theo Thần nông bản thảo kinh , để điều trị chứng gân cốt đau nhức, ta có thể dùng bài thuốc kết hợp sau:
- Thành phần : lạc thạch đằng (50 g), (15 g), (50 g, sao vàng), cam thảo Bắc (25 g), đại qua lâu (dùng 1 trái, lấy nhân sao lên cho thơm) và hương trầm (15 g).
- Cách dùng : cho các vị trên vào ấm thuốc, cho thêm 120 ml nước và 60 ml rượu trắng, dùng đũa trộn đều rồi nấu bằng lửa nhỏ cho đến khi nước rút còn 120 ml thì chia ra nhiều lần uống (mỗi lần uống 10 g và uống lúc còn ấm) (1).
2. Điều trị viêm họng và rát cổ họng (do nóng nhiệt)
Lạc thạch có vị đắng, tính hàn, do đó, nhiều bác sĩ dân gian đã dùng lạc thạch điều trị viêm họng và cho kết quả rất tốt.
- Chuẩn bị : Với trường hợp này, ta dùng 16 g lạc thạch kết hợp với: một dược (8 g), (12 g), nhũ hương (8 g) và cát cánh (8 g).
- Thực hiện : rửa sơ các vị trên rồi nấu lấy nước uống ( ).
Cây thuốc dạng tươi
3. Điều trị phù thũng ở chân có kèm nhức mỏi
- Chuẩn bị : Với trường hợp này, ta dùng 18 g lạc thạch phối hợp với 12 g cam thảo Bắc, 12 g tỳ giải, 16 g ngưu tất, 20 g bo bo, 14 g hà thủ ô và 14 g đỗ trọng.
- thực hành : lấy các vị trên rửa sơ rồi nấu lấy nước uống, mỗi ngày dùng một thang ( ).
Đối tượng cần tránh : Lạc thạch có tính hàn nên những người cơ địa hư hàn và người huyết không ứ trệ thì không nên uống ( ).
Các nghiên cứu về lạc thạch đằng
- Tác dụng đối với xương : Theo tập san Biomedicine & pharmacotherapy , lạc thạch đằng từ lâu đã là thảo dược cựu truyền của người Đông Á giúp giảm đau nhức cơ xương. Mặt khác, kết quả thí nghiệm cũng cho thấy chiết xuất từ loài cây này có tác động cố định đến quá trình hủy xương, bởi thế nó có ý nghĩa trong quản lý và điều trị các bệnh mất xương ( ).
- Tác dụng đối với bệnh tiểu đường : Theo tùng san Korean Journal of Pharmacognosy , kết quả nghiên cứu trên 64 loại thảo dược Trung Quốc đã cho thấy có 13 loại có hoạt tính chống lại các biến chứng của bệnh tiểu đường, trong đó có lạc thạch đằng (toàn cây) ( ).
Thông tin thêm
Lạc thạch trong bài viết này là loại dây leo, khác với vị thuốc có tên gọi gần giống, dễ gây nhầm là “hoạt thạch” (một loại khoáng vật).
- Đào Ẩn Tích, Thần nông bản thảo kinh , Nhà xuất bản Hồng Đức, 2012, trang 105.
- Vị thuốc lạc thạch đằng 落 石 藤 , , ngày truy cập: 17/ 02/ 2021.
- The extract of Trachelospermum jasminoides (Lindl.) Lem. vines inhibits osteoclast differentiation through the NF-κB, MAPK and AKT signaling pathways , , ngày truy cập: 17/ 02/ 2021.
- Screening of Chinese Herbal Medicines with Inhibitory Effect on Aldose Reductase (IV) , , ngày truy cập: 17/ 02/ 2021.
