hiện tại, vì stress và nhiều lý do khách quan mà nhiều chị em thường bị bế kinh, kinh nguyệt không đều làm ảnh hưởng đến sức khỏe tâm sinh lý và khả năng mang thai.
Trong số các vị thuốc cựu truyền điều trị bế kinh, ta có thể kể đến hồng hoa (thường nhập từ Trung Quốc), lan tiêu (mọc nhiều ở miền Bắc) và ngải chân vịt (mọc cốt yếu ở Cao Bằng, Hà Nội, Hà Giang…).
Vài nét về cây ngải chân vịt
Cây ngải chân vịt có tên khoa học là Artemisia lactiflora , ở Trung Quốc gọi là cây bạch bao hao (白苞蒿), ở nước ta còn gọi là cây tan quy ( ).
Hình ảnh cây thuốc
Giống như tên gọi, ngải chân vịt khác với ngải cứu ở chỗ phiến lá xẻ hình lông chim rồi lại xẻ thùy hình bầu dục, nên, nếu nhìn thoáng qua thì nó có dạng như chân vịt.
Vậy, ngoài hai công dụng trên, loài cây này còn có công dụng nào khác?
Công dụng làm thuốc của cây ngải chân vịt
Ngải chân vịt có vị ngọt hơi đắng, có tính bình và được thu hái khi chưa ra hoa (có thể dùng tươi hoặc dùng khô, nếu dùng khô thì phơi âm can ở nơi có gió cho khô dần).
Theo y học cổ truyền, ngải chân vịt có các công dụng chủ đạo là:
- Giảm ho, trừ thấp, trừ lạnh.
- Hoạt huyết, hóa ứ, điều trị bế kinh và kinh nguyệt không đều.
- Điều trị bạch đới.
- Điều trị vàng da do viêm gan và viêm gan mạn tính.
- Điều trị thoát vị, đầy bụng, khó tiêu.
- Điều trị phù thũng do viêm thận.
Cách dùng : mỗi ngày, lấy từ 10 – 20 g ngải chân vịt (toàn cây, phần trên mặt đất), nấu lấy nước uống.
Dùng ngoài da: Cây tươi còn được dùng ngoài da trong trường hợp lở loét, chàm, đòn ngã tổn thương… bằng cách giã nát cây tươi rồi đắp lên (nếu dùng cây khô thì xay thành bột rồi thoa, bó lại).
Lưu ý : nữ giới mang thai không được dùng (2).
Hình ảnh hoa và lá cây
Các bài thuốc cụ thể
Ngoài cách dùng trên thì trong một số trường hợp cụ thể, cách dùng vị thuốc ngải chân vịt có khác hơn, chẳng hạn như:
- Với trường hợp bạch đới , ta dùng cây tươi xắt nhỏ, nấu lấy nước uống sẽ cho kết quả tốt hơn (mỗi ngày từ 30 – 60 g).
- Với trường hợp đau bụng trước khi có kinh và vô kinh thì ta cũng dùng cây tươi sẽ cho kết quả tốt hơn. Cách dùng như sau : lấy 30 – 60 g toàn cây tươi, rửa sạch, xắt nhỏ rồi đổ nước và rượu vào sao cho vừa ngập, nấu cho đến khi ra chất thuốc thì chắt ra, thêm chút đường và uống.
- Với trường hợp bầm dập ngoài da, ta dùng 60 g toàn cây ngải chân vịt tươi cùng với 30 g củ hẹ tươi, đem rửa sạch, giã nát rồi đổ thêm chút rượu vào cho nước xem xép thì đắp lên vùng da tổn thương (2).
Thông tin thêm
- Theo nguồn tin từ cổng baike.baidu.com thì ở Trung Quốc, ngải chân vịt được biết đến với vị ngọt, chát, cay, tính bình, có mùi thơm nhẹ, phần trên mặt đất có thể dùng làm thuốc với công dụng lý khí, hoạt huyết, điều kinh, lợi thấp, tiêu thũng. Vị thuốc này hợp với đàn bà kinh nguyệt không đều, huyết trắng nhiều và người bị phù thũng.
- Bên cạnh đó, người thông thường dùng vị thuốc này với liều ít theo hướng dẫn của bác sĩ cũng giúp tăng cường miễn dịch và khỏe mạnh về thân lẫn ý thức. Tuy nhiên, nữ giới mang thai thì cần tránh vì thuốc dễ gây sảy thai ( ).
Tham khảo:
- Artemisia lactiflora, , ngày truy cập: 11/ 03/ 2021.
- Võ Văn Chi, tự vị cây thuốc Việt Nam , tập 2, NXB y học, HN, 2018, trang 260.
- 白苞蒿 , , ngày truy cập: 11/ 03/ 2021.
