có nhẽ bạn đã từng dùng qua hoặc từng nghe qua cái tên long não (hay còn gọi là băng phiến). Tuy nhiên, bạn có biết, long não – loại được bán phổ biến ở các chợ để đuổi gián, kiến, sâu bọ…, nó khác với long não được dùng làm thuốc không?
Đáng để ý hơn, từ năm 2008, băng phiến long não dùng để bảo quản áo quần đã bị Bộ Y tế cấm dùng vì nó ẩn chứa nhiều mối tai hại khó lường. Cụ thể, loại long não này được tổng hợp từ các hóa chất, trong đó có chất độc hại tên là naphthalene ( ).
Long não – loại dùng bảo quản quần áo và nguy cơ ngộ độc
Trên thực tại, nhiều trường hợp ngộ độc và tử vong do ngửi hơi hoặc ăn long não đã xảy ra (đặc biệt là ở con nít do tưởng nhầm là kẹo).
Long não đuổi côn trùng
Các bộc lộ ngộ độc :
- Ngộ độc cấp tính : nhức đầu, mửa, hôn mê, đi tả, hoại tử gan, vỡ hồng cầu… thậm chí tử vong.
- Ngộ độc mãn tính : vàng da, đi tả, suy giảm nhãn quang, thương tổn gan… ( ).
Long não – loại dùng làm thuốc
Loại long não để làm thuốc thường được bán trong các tiệm thuốc Bắc và ít phổ biến hơn. Tuy nhiên, nó lại là thành phần quan yếu làm nên mùi thơm đặc trưng của dầu cù là, bạn biết dầu này chứ!
Long não – loại dùng làm thuốc
Về nguồn gốc, long não trong y khoa được sinh sản từ cây long não và thường được bán dưới dạng bột (màu trắng như muối bọt) (2).
Cây long não là cây gì?
Cây long não có tên khoa học là Cinnamomum camphora ( ), tên đồng nghĩa là Laurus camphora. Ngoài tên gọi này, cây còn được gọi là chương não, dã hương, rã hương, chương thụ, may khao khinh… (2) (4).
Cây long não cổ thụ
Đặc điểm : Cây long não cao từ 10 – 50 m, cành thưa, lá hình bầu dục nhọn và gân lá nổi rõ, mép lá lượn sóng. Hoa của cây có hình trạng xim, màu vàng nhạt và tương đối nhỏ. Ở nước ta, loài này mọc hoang hoặc được trồng ở nhiều tỉnh miền Bắc và toàn cây đều có chứa tinh dầu.
Tuy nhiên, có một điều đặc biệt là có cây long não cho tinh dầu dạng đặc và có cây cho tinh dầu dạng lỏng. Điều quan trọng là, ta không thể phân biệt được chúng mà chỉ biết rằng, khi lấy hạt của cây cho tinh dầu dạng đặc đi gieo thì có hạt lại lên cây cho long não dạng đặc, có hạt lại lên cây cho tinh dầu dạng lỏng (2). Thật khích và khó đoán!
Đặc điểm và công dụng của long não dùng làm thuốc
Từ gỗ, rễ và lá cây long não, người ta chế cất và thu được hai dạng: tinh dầu long não (dạng lỏng) và tinh thể long não (dạng đặc như bột, có màu trắng như muối và có thể bay hơi).
Long não làm thuốc
Trong y khoa cựu truyền, long não dạng bột thường được dùng phổ thông hơn với công dụng vô trùng, chống viêm, giảm đau… (2). Trong đó, có thể kể đến hai bài thuốc ngoài da sau đây:
1. Điều trị hôi nách
- Chuẩn bị : 0,4 g bột long não và 1 lát gừng tươi.
- thực hành : giã nát gừng rồi trộn với bột long não cho đều, sau đó vắt lấy nước và dùng nước này xoa lên nách (mỗi ngày vài lần) (4).
2. Điều trị nhức răng
- Chuẩn bị : 3 g long não và 3 g đan sa (tức chu sa).
- thực hành : nghiền hai vị trên thành bột rồi nhét vào chỗ răng đau nhức, khi thấy bớt nhức thì nhả ra (không được nuốt) (4).
Lưu ý khi dùng:
- nữ giới mang thai không được dùng.
- Người bệnh mà không có thực tà cũng không được dùng.
- Khi dùng không được phối hợp với rượu (vì rượu sẽ dẫn thuốc nhanh khiến cho ngộ độc).
- Không cho thuốc vào lửa, bảo quản thuốc trong chai lọ thủy tinh và đậy kín nút.
- Không được dùng quá liều: dùng quá liều ngoài da sẽ gây kích ứng, uống quá liều (từ 0,2 – 1 g) sẽ gây nhức đầu, chóng mặt, uống hơn 2 g có thể gây co giật, tử vong (2) (4).
- Long não có an toàn không? Cách dùng long não hiệu quả , , ngày truy cập: 08/ 03/ 2021.
- Đỗ Tất Lợi, Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam , Nxb y khoa, 1999, trang 527.
- Long não (cây) , , ngày truy cập: 08/ 03/ 2021.
- Nhiều tác giả, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam , tập 2, NXB Khoa học và kỹ thuật, Hà Nội, 2004, trang 165.
