Cây ngọt nghẹo một loài hoa rất đẹp, lại là một vị thuốc nên được khá nhiều gia đình trồng làm cảnh. Tuy nhiên có một điều mà một số bạn không biết đó là loài cây này có độc, vậy độc tính của nó thế nào chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu.
- Tên khác : Cây ngót nghẻo, cây huệ lồng đèn…
- Tên khoa học : Gloriosa superba L ( ).
- Họ : Bả chó hay còn gọi là họ tỏi độc (2).
biểu thị
- Thân: Là loại cây thân thảo nhỏ dạng dây leo sống lâu năm, dây của cây có thể dài tới 2 mét đến 3 mét.
- Lá: Mọc đối, lá thuôn nhỏ dần về phía đuôi lá được uốn cong như cái lò so, cuống lá rất ngắn hầu như không có.
- Hoa : Màu đỏ và vàng rất đẹp, nửa trên hoa màu đỏ, nửa dưới bông hoa màu vàng và có nhiều tua nhị dài vươn ra. Vì vẻ đẹp tuyệt của những cánh hoa khiến rất nhiều người mê mệt với loài hoa này.
- Quả : Nang chứa nhiều hạt hình cầu, hạt này khi chín có màu đỏ au.
- Củ : Giống củ khoai mỳ (củ sắn đồng nai) nhưng thái, lát thái lại rất giống củ gừng. Rễ cây có độc tính rất mạnh, có thể gây tử vong cho người và gia súc nếu uống phải.
Hình ảnh Cây ngọt nghẹo
Quả và hạt ngọt nghẹo
Rễ ngọt nghẹo (theo Blog cây cảnh)
Cây ngọt nghẹo mọc ở đâu ?
Trước kia ở nước ta cây ngọt nghẹo mọc ở nhiều ở một số tỉnh miền Nam bộ, ở miền bắc thì không thấy mọc hoang. hiện giờ khá nhiều nơi trên cả nước trồng loài cây này vì hoa rất đẹp và dễ trồng, cũng có khá nhiều shop hoa bán cây này để làm cây cảnh.
Trên thế giới cây có mọc ở các nước Nam Á, Châu Phi.
Bộ phận dùng
Ở nước ta không dùng cây này làm thuốc, một số nước nam á có dùng rễ và thân cây nhưng chỉ dùng ngoài da, không dùng theo đường uống vì cây có độc tính rất mạnh đặc biệt là rễ cây.
Các nghiên cứu
Ghi nhận trường hợp nhiễm độc tim khi ăn củ ngọt nghẹo : Khoa y học Đại học y Sri Lanka đã ghi nhận 1 trường hợp bệnh nhân bị ngộ độc cấp sau khi uống của của cây Gloriosa superba với những trình diễn.# như; Viêm bao tử ruột, suy thận cấp, nhiễm độc tim và thất thường về huyết học. Bệnh nhân không có tình trạng hạ huyết áp và không có biểu lộ thần kinh ( ).
Ghi nhận một trường hợp bị rụng tóc nặng nề sau ngộ độc bởi Gloriosa superba : Nguồn trích dẫn ( ).
Thành phần hóa học
Thân rễ cây có hoạt chất Colchicin là một chất gây độc cho động vật như chó mèo, chất này thường có trong các cây thuộc họ bả chó (2, ).
Tính vị
Thân và rễ ngọt nghẹo vị đắng gắt, có độc tính cao.
Công dụng của cây ngọt nghẹo
Như đã đề cập ở trên nước ta không thấy dùng cây này làm thuốc. Nhưng theo các tài liệu y học cựu truyền được ghi tại cuốn “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” và cuốn “tự vị bách khoa dược học” ngọt nghẹo được sử dụng tại Ấn Độ Và Inđô làm thuốc điều trị một số chứng bệnh sau:
- Đắp ngoài giúp dễ đẻ, đẻ bớt đau
- Đắp ngoài để giảm đau nhức xương khớp
- Đuổi chấy, rận
- Bệnh ngoài da: Eczema, nấm, ghẻ ngứa (3)
- Còn dùng như một loại thuốc phá thai, gây sảy thai
Cách dùng cây ngọt nghẹo
1. Điều trị chứng khó đẻ, giúp đẻ bớt đau
- Chuẩn bị : Một nắm thân lá tươi
- Thực hiện : Giã nát đắp lên mu bàn chây hoặc mu bàn tay (Hiệu quả nhất là đắp mu bên ngoài âm hộ thai phụ).
- Lưu ý : công cụ dùng để giã thuốc cần được rửa sạch sau khi dùng tránh độc tính của cây lẫn vào thức ăn.
2. Giảm đau nhức xương khớp
- Chuẩn bị: Một nắm thân lá tươi
- Thực hiện: Vò nát đắp vào nơi vùng da bị đau nhức
3. Đuổi chấy rận
- Chuẩn bị : Một nắm cây tươi
- Thực hiện : Giã nát ép lấy nước, hòa thêm nước gội đầu
- Lưu ý : Tránh để nước thuốc dây vào mắt, mũi, miệng và tránh xa tầm tay trẻ nhỏ
4. Điều trị eczema, ghẻ ngứa
- Chuẩn bị : Một nắm thân lá tươi
- thực hành : Giã nát đắp vào vùng da bị bệnh, dùng vải mỏng cột lại để giữ thuốc không bị rơi ra. Mỗi ngày làm từ 1 đến 2 lần.
Tham khảo:
Lưu ý về độc tính của cây ngọt nghẹo
- nữ giới mang thai tuyệt đối không sử dụng ngọt nghẹo đường uống vì sẽ gây sảy thai, tại Ấn Độ đây người ta còn dùng cây này làm thuốc gây sảy thai.
- Tuyệt đối không dùng theo đường uống vì đây là vị thuốc có độc tính rất mạnh, có thể gây tử vong
- Lưu ý: Không nên trồng trong nhà, nhất là nhà có trẻ nhỏ, bởi nếu sơ sểnh để trẻ ăn phải lá cây này sẽ gây ngộ độc rất hiểm.
- Ngót nghẻo , , ngày truy cập 04 tháng 7 năm 2020.
- Sách “ Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam ” – Đỗ Tất Lợi – Nhà xuất bản y khoa năm 2004 – Bản in trang 336, 337, ngày tham khảo 04 tháng 7 năm 2020.
- Từ điển bách khoa dược học , Nhà xuất bản Từ điển bách khoa năm 1999, trang 430, ngày tham khảo 04 tháng 7 năm 2020.
- Colchicine cardiotoxicity following ingestion of Gloriosa superba tubers , , ngày truy cập 04 tháng 7 năm 2020.
- Massive Generalized Alopecia after Poisoning by Gloriosa superba , , ngày truy cập 04 tháng 7 năm 2020.
- Isolation of Colchicine from Sandersonia aurantiaca and Gloriosa superba. Variation in the Alkaloid Levels of Plants Grown in vivo , , ngày truy cập 04 tháng 7 năm 2020.
