Bạn biết cây cỏ mịch (cúc dính) chứ? Lá của nó có tính sát trùng nên dân gian hay nấu tắm khi bị ghẻ và nếu vò lá tươi mà ngửi thì bạn sẽ dễ bị hắt xì hơi đấy!
Được biết, đây là cây thuốc thân thuộc của nhiều quốc gia trên thế giới như Ấn Độ, Trung Quốc, Malaysia, Indonesia… và cố nhiên là có cả Việt Nam. Cây có tên khoa học là Adenostemma lavenia và ở Trung Quốc, nó được gọi là hạ điền cúc (下田菊), bạch long tu (白龙须), phong khí thảo (风气草)… ( ) (2).
Đặc điểm cây cỏ mịch (cúc dính)
Nếu nhìn sơ qua, có lẽ bạn sẽ thấy cây cỏ mịch hơi giống cỏ hôi, tuy nhiên, loại cỏ này lại không có lông và có thể sống nhiều năm.
Cỏ mịch
Lá cỏ mịch mọc đối nhau, phiến lá hình thoi hơi dài và mép lá có dạng răng cưa (phiến lá cũng không có lông).
Hoa cỏ mịch có màu trắng và mọc thành cụm. Ở nước ta, cây mọc cốt tử ở các tỉnh Duyên hải Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Trung Du & Miền Núi Bắc Bộ (2).
Công dụng làm thuốc của cây cỏ mịch (cúc dính)
Làm thuốc uống : Cây cỏ mịch có vị đắng, tính lạnh và toàn cây đều được dùng làm thuốc với công dụng:
- Giúp thanh nhiệt, giải độc.
- Giúp hạ sốt (kể cả sốt cao).
- Giúp lợi thấp, tiêu thũng.
- Điều trị vàng da do viêm gan.
- Điều trị cảm mạo.
- Điều trị viêm họng, viêm amidan.
- Điều trị viêm nhánh khí quản.
Cách dùng : mỗi ngày, lấy từ 10 – 15 g cây cỏ mịch, xắt nhỏ rồi nấu lấy nước uống.
Riêng với bệnh vàng da do viêm gan , ta tăng liều lên từ 30 – 60 g mỗi ngày (sắc uống).
Với chứng cảm mạo, sốt cao ; ta cũng dùng từ 30 – 60 g cây tươi nhưng không nấu mà giã nát, vắt lấy nước rồi thêm chút đường và uống (nên hòa với một ít nước ấm cho dễ uống) (2).
Dùng ngoài da:
- Ghẻ ngứa: Như đã nói, lá cỏ mịch thường được dùng ngoài da để điều trị ghẻ (nấu nước tắm).
- Rắn cắn, mụn nhọt : Ngoài công dụng này, dân gian còn dùng toàn cây tươi khi bị rắn cắn và mụn nhọt lở ngứa (giã nát đắp lên).
Riêng với trường hợp sơ cứu rắn cắn, bên cạnh việc nhai đắp cây lá tươi thì ta cũng cần kết hợp thêm thuốc uống (lấy 30 – 90 g rễ cỏ mịch tươi, rửa sạch rồi giã nát, vắt lấy nước uống) (2).
Tham khảo:
Hoa cỏ mịch
Các nghiên cứu về cây cỏ mịch
- Ứng dụng làm đẹp : Theo tạp chí Department of Chemistry and Biomolecular Science , cây cỏ mịch có chứa 11αOH-KA là hoạt chất có tiềm năng chống ung thư, chống viêm và làm trắng da. Kết quả nghiên cứu trên chuột cho thấy, chiết xuất nước từ lá cây có tác dụng chống tạo hắc tố cao. Vì vậy, nó được xem là hữu dụng trong việc sản xuất các thực phẩm chức năng dành cho người bị rối loạn tăng sắc tố (nám da) ( ).
- Tác dụng trị liệu : Theo tùng san The American Journal of Chinese Medicine , cỏ mịch là cây thuốc phổ biến ở Đài Loan và được dùng điều trị nhiều bệnh về đường hô hấp như viêm phổi, nhiễm trùng đường hô hấp… Bên cạnh đó, kết quả nghiên cứu trên động vật thí nghiệm cũng cho thấy chiết xuất từ cây này có tác dụng chống viêm, làm giảm tổn thương phổi ở chuột ( ).
Thông tin thêm
Ở Indonesia, lá cây cúc dính còn được dân gian làm thành một loại thuốc chống hôi, ngoài da còn làm thành bột đắp khi bị mụn nhọt (cho nhọt mau mưng mủ) hoặc bị rám nắng. Điều này cũng đã được minh chứng qua kết quả nghiên cứu vừa diễn tả ở phần trên (về tác dụng làm đẹp (chống tạo hắc tố da)) (2).
Phân biệt
Cây cỏ mịch trong bài viết này còn được gọi là cây cúc dính. Tuy nhiên, ở nước ta còn ít nhất hai loài khác cũng có tên “cúc dính” là:
- Cúc dính lá hẹp (hay còn gọi là cây tuyến hùng), có tên khoa học là Adenostemma angustifolium. Cây này thường chỉ dùng ngoài da (giã nát cây tươi đắp lên chỗ bị ung nhọt thì sẽ giúp tan nhọt).
- Cúc dính lá to , có tên khoa học là Adenostemma macrophyllum, toàn cây được dùng làm thuốc uống điều trị thấp khớp, cảm sốt.
Các cây này có hình trạng tương đối giống nhau. bởi thế, khi thu hái, cần lưu ý để tránh lầm lẫn (2).
- 下田菊 , , ngày truy cập: 25/ 03/ 2021.
- Võ Văn Chi, tự điển cây thuốc Việt Nam , tập 2, NXB y khoa, HN, 2018, trang 666.
- The High Content of Ent- 11α-hydroxy-15-oxo-kaur- 16-en-19-oic Acid in Adenostemma lavenia (L.) O. Kuntze Leaf Extract: With Preliminary in Vivo Assays , , ngày truy cập: 25/ 03/ 2021.
- p -Coumaric-Acid-Containing Adenostemma lavenia Ameliorates Acute Lung Injury by Activating AMPK/Nrf2/HO-1 Signaling and Improving the Anti-oxidant Response , , ngày truy cập: 25/ 03/ 2021.
