Lúc còn nhỏ, mình rất sợ một loại đồ ăn mà mọi người hay bảo là tai mèo. Những cái tai mèo ấy, dai và dẻo như cao su, có màu nâu trong, hơi đen và nhìn thì giống lỗ tai con mèo thật. Với suy nghĩ trẻ con ngày đó, mỗi lần nhìn thấy món ăn ấy là mình lại ngờn ngợn. Bây giờ, mỗi lần nhớ lại, mình lại cảm thấy thật buồn cười: tai mèo ngon như vậy mà lại…!
Bạn đã dùng qua tai mèo lần nào chưa? Tai mèo, hay nói chính xác hơn là nấm tai mèo (tức nấm mèo, nấm mèo đen, mộc nhĩ) là vật liệu rất phổ thông trong các món như bún và lẩu đấy.
nấm mèo có đặc điểm gì?
nấm mèo có tên khoa học là Auricularia auricula-judae , thuộc họ Auricularaceae ( ), là loại nấm mọc trên các khúc gỗ mục lành tính như mít, liễu, dâu, hòe… Sở dĩ gọi mộc nhĩ là nấm mèo đen là vì loại nấm này có hình dạng như lỗ tai, mặt ngoài màu nâu nhạt, có lông mịn và mặt trong có màu nâu đen.
Lưu ý, mộc nhĩ khác với một loại khác cũng có hình trạng tương tự nhưng có màu trắng, gọi là nấm mèo trắng (hay còn gọi là ngân nhĩ…).
nấm mèo khô (nấm mèo đen)
mộc nhĩ trắng
Trong mộc nhĩ có nhiều sinh tố và khoáng vật, đặc biệt là chất sắt. Về tính chất, loại nấm này khi mọc trên gỗ mục thì dai và mềm, sau khi phơi khô thì đen cứng lại. Khi dùng, bạn cắt bỏ phần chân nấm (bị bám gỗ mục) rồi ngâm chúng trong nước lạnh, đợi khi nấm mềm thì rửa rồi thái nhỏ hoặc để nguyên (tùy mục đích dùng) rồi chế biến. mộc nhĩ vừa dai vừa giòn, dễ chế biến nên là vật liệu phổ biến trong các món như: xào, lẩu, nước ngọt, đảo, nấu chè..
Công dụng của mộc nhĩ đối với sức khỏe
Theo lương y Hoàng Duy Tân, mộc nhĩ là loại thực phẩm bổ sung chất sắt lý tưởng cho đàn bà mang thai và những người thiếu sắt. Bằng cách bổ sung thêm nấm mèo vào các món ăn hàng ngày (khoảng 20 g/ ngày và từ 2 đến 3 lần mỗi tuần), chị em đàn bà sẽ tránh được các vấn đề về da như xù xì, thiếu hồng hào do thiếu sắt.
Chè đậu xanh nấm mèo
Bên cạnh đó, mộc nhĩ còn được dùng làm thuốc bổ mà cách dùng đơn giản nhất là chưng với đường phèn. Với cách này, bạn chỉ cần lấy 20 g nấm mèo khô, ngâm nước chừng một tiếng cho nấm nở mềm thì băm nhỏ rồi chưng với đường phèn, chưng đến khi nấm chín rục thì dùng. Theo Đông y, món này chứa nhiều khoáng vật và có vị ngọt của đường phèn nên rất dễ thu nạp (vì vị ngọt thì thông vào kinh Tỳ).
ngoại giả, nấm mèo cũng rất hiệu quả trong trường hợp ỉa ra máu vì theo Đông y, mộc nhĩ có màu đen, thuộc về hành Thủy nên đi vào Thận và khắc Hỏa, tức màu đỏ (máu). thành ra, người bị ỉa ra máu ăn vào sẽ rất tốt, giúp máu không ra nữa mà lại còn đề phòng xơ vữa động mạch, đồng thời giúp giảm rong huyết ở đàn bà tiền mãn kinh.
mộc nhĩ khô
Các bài thuốc có dùng mộc nhĩ (mộc nhĩ)
Theo y khoa cựu truyền, nấm mèo vừa có thể dùng như thuốc điều trị bệnh (dùng hàng ngày) lại vừa có thể dùng như chế độ thực dưỡng cho người khỏe mạnh (dùng từ 1 – 3 lần mỗi tuần).
Một số công dụng làm thuốc của mộc nhĩ có thể kể đến là:
- Ích khí, lâu đói, mạnh tinh thần, nhẹ mình (3).
- Làm mát máu và giúp cầm máu (3).
- Giải độc, điều trị lỵ ra máu, táo bón và rong huyết: lấy từ 6 – 12 g mộc nhĩ, sao cháy rồi tán bột và chia thành nhiều lần uống trong ngày (2).
- Điều trị đau răng: lấy nấm mèo và kinh giới, sắc lấy nước rồi ngậm bộc trực (3).
- Điều trị trĩ lâu ngày: lấy 20 g mộc nhĩ nấu bếp thường xuyên (3).
Canh xương nấm mèo, măng khô là món ăn không thể thiếu trong những đám cưới của người Việt. Món canh măng dàu dinh dưỡng lại thơm ngon, lại có công dụng như một bài thuốc.
Tham khảo:
Lưu ý khi dùng mộc nhĩ
- mộc nhĩ mọc trên các thân gỗ mục nhưng không phải loại nào cũng an toàn. do vậy, không nên tự ý hái và dùng mộc nhĩ mọc trên thân gỗ các cây có độc hoặc có tinh dầu như gỗ lim, gỗ bồ kết… Nếu chẳng may bị ngộ độc thì uống nước đái trẻ thơ thật nhiều (hoặc dùng đất sét quấy lên với nước, để lắng lại rồi gạn lấy nước trong ở phần trên và uống thật nhiều), sau đó theo dõi tình trạng ngộ độc và đưa đến cơ sở y tế (nếu cần) (3).
- Ngày nay, mộc nhĩ đã được trồng nhân tạo trên quy mô lớn và đảm bảo được nhu cầu của thị trường.
- Nên ăn loại mộc nhĩ đã được phơi khô và qua quá trình chế biến kỹ.
- Không ngâm nấm quá lâu, thời kì hợp lý là từ nửa tiếng đến ba tiếng. ngoại giả, không nên ngâm nấm mèo trong nước ấm mà nên dùng nước thông thường để ngâm. Với cách này, nấm nở lâu hơn nhưng sẽ giúp trung hòa tốt hơn chất mẫn cảm với ánh sáng (gây dị ứng ánh sáng) có trong nấm mèo ( ).
Tham khảo :
- nấm mèo, , ngày truy cập: 17/12/2019.
- Đỗ Tất Lợi, Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam , Nxb y khoa, 1999, trang 206.
- Nhiều tác giả, Chữa bệnh bằng cây lá quanh nhà , NXB Văn hóa dân tộc, trang 261.
- 6 món ngon và cách chế biến mộc nhĩ (nấm mèo) an toàn tuyệt đối , , ngày truy cập: 17/12/2019.
