Lúc mình còn nhỏ, cứ mỗi chiều là đám trẻ em lại rủ nhau chơi trò bắt kim thang. Thế là chân đứa này co chéo chân đứa kia, vừa nhảy lò cò vừa hát:
“
Bắc kim thang cà lang bí rợ
Cột qua kèo, là kèo qua cột
…”
Những bài hát đó đã theo chúng mình lớn lên, lớn cùng những trái bí nằm nghểnh ngảng trên liếp ruộng và trong vườn nhà. Và cả món bí xào, canh bí hầm dừa và canh bông bí vàng ươm nữa…
Như bạn biết đấy, bí ngô hầm thịt bò là món ăn bồi dưỡng dành cho người viêm phổi. Tuy nhiên, ngoài tác dụng này thì quả bí ngô còn mang lại nhiều ích lợi khác nữa. Đặc biệt, các bộ phận của bí ngô như cuống quả, thịt quả và cả những hạt bên trong đều có thể dùng làm thuốc.
Vài nét về quả bí ngô
Quả bí ở đây là để chỉ bí ngô, hay còn gọi là bí đỏ, bí rợ. Trên thực tế, chúng gồm một số loại với các hình dạng khác nhau như hình tròn, hình hồ lô… Nhìn chung, các giống bí trên thị trường bây giờ thường thuộc các loài như Cucurbita pepo (lá nhám, cuống quả có cạnh và không bè ra ở chỗ nối với quả), Cucurbita maxima (lá hơi nhám, cuống quả không có cạnh) và Cucurbita moschata (lá không nhám, cuống quả có rãnh và bè ra ở chỗ dính với quả)…
Bông bí rợ
Trong số các món ăn từ quả bí thì bí ngô hầm thịt bò (như đã nói ở trên) là món ăn tương trợ sức khỏe cho người viêm phổi. Mỗi ngày, mỗi người có thể nấu nửa kg bí ngô với 250 g thịt bò và ăn như các món ăn thường ngày (5).
Quả bí ngô và lợi ích cho sức khỏe
Cuống quả : Cuống quả bí ngô tưởng chừng là bộ phận bỏ đi nhưng nếu dùng đúng cách, nó lại giúp làm giảm mụn nhọt. Theo y khoa cổ truyền, cuống quả bí ngô cắt nhỏ ra, phơi khô rồi đốt cháy thành than, sau đó nghiền nát, trộn với dầu mè và thoa lên da thì sẽ giảm mụn nhọt (5).
Hạt
vừa béo, vừa ngọt nên rang lên ăn thì sẽ rất thơm. Không chỉ là loại hạt ăn chơi, giàu đường bột và khoáng chất; hạt bí ngô còn có tác dụng tẩy sán sơ mít (tác dụng này không mạnh nhưng an toàn cho sức khỏe). Cách dùng như sau: mỗi buổi sáng, lấy một ít hạt (khoảng 30 – 100 g), rang chín thơm rồi ăn một lần. Lưu ý, nên ăn hết hạt bí trong một lần và ăn vào lúc đói (buổi sáng), nếu là trẻ thơ thì ăn ít hơn (có thể giảm lại một nửa) và ăn trong nhiều ngày liên tiếp (2).
Tham khảo :
Hạt bí
Thịt quả
Thịt quả bí ngô có chứa chất đạm, chất béo, chất đường bột, các vitamin như A, B1, C và khoáng chất như Phốt pho, Ma giê, Can xi, Ka li, Sắt, Đồng… (3) (4).
thành thử, bộc trực ăn bí ngô sẽ giúp mang lại các ích sau:
- bồi dưỡng thân thể cho người hư nhược và mất ngủ.
- Giúp bổ não, giải khát và lợi tiểu.
- Tốt cho những người bị viêm đường tiết niệu hay suy thận.
- nhuận trường, làm giảm táo bón, trĩ.
- Giúp điều hòa tỳ vị, giảm viêm ruột, khó tiêu hóa và lỵ.
- Giúp giảm ho, bổ khí lực.
- Tốt cho những người bệnh tim (4).
Cách dùng : Nấu chín quả và ăn như món ăn thông thường, mỗi người ăn khoảng 80 – 120 g (hoặc 200 g tùy theo sức ăn) (2) (3) (4).
Một số món ăn, bài thuốc thường dùng
- Điều trị viêm khí quản kinh niên và ho do viêm phế quản : lấy 1 trái bí nặng khoảng nửa kg, không cần gọt vỏ mà dùng dao khoét một lỗ hình vuông ở đầu quả rồi móc ruột bí ra, sau đó để 30 g đường phèn (đã tán nhỏ) và 60 g vào, lấy miếng bí đã khoét lúc nãy đậy lại. Tiếp theo, cho quả bí vào nồi, hấp khoảng một giờ rồi lấy ra ăn (mỗi ngày ăn hai lần vào bữa sáng và chiều tối, ăn liên tiếp từ năm đến bảy ngày).
- Món ăn tương trợ người bị xơ gan và viêm thận mãn tính : lấy quả bí ngô, gọt vỏ rồi rửa sạch, sau đó cắt thành từng miếng và cho vào thau, trộn đều với đường rồi đợi một lát thì nấu hoặc hấp ăn (lưu ý, người bệnh vẫn cần uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ).
- Giải độc do heroin gây ra : lấy quả bí ngô sống, gọt vỏ, rửa sạch rồi xay nát và ép lấy nước uống (lưu ý uống nhiều lần) (5).
- Bí ngô , , ngày truy cập: 19/ 04/ 2020.
- Võ Văn Chi, Cây thuốc An Giang , Ủy ban Khoa học và kỹ thuật An Giang, 1991, trang 50.
- Phạm Thiệp – Lê Văn Thuần – Bùi Xuân Chương, Cây thuốc bài thuốc và biệt dược, NXB y học, 2000, trang 33.
- Nhiều tác giả, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam , tập 1, NXB Khoa học và kỹ thuật, Hà Nội, 2004, trang 202.
- Minh Hạnh (soạn), Chữa bệnh bằng rau củ quả và động vật , NXB Văn hóa thông báo, trang 87.
