Khi nấu cơm (nhất là nấu lò củi, lò trấu) thì thường sẽ có một lớp cơm cháy dưới đáy nồi. Phần cơm này rất ngon và có thể dùng làm thuốc đấy nhé, bạn có biết Công dụng của cơm cháy là gì !
Bạn hãy thử hình dung xem: lớp cơm chín khô, có màu vàng rơm và thơm giòn ấy, nhai vào nghe rộp rộp và bùi bùi – nó xăm làm sao!
Cháy cơm và kinh nghiệm điều trị khó tiêu
Mẹ tôi, hễ mỗi lần nấu cơm củi là nấu khét một tí để có cơm cháy. Nói là cơm cháy chứ thực ra nó không cháy khét đen mà vàng và giòn, có thể bóc thành từng miếng và ăn rất ngon (lũ chúng tôi ngày ấy vẫn thường giành nhau ăn).
Cơm cháy
Tuy nhiên, cũng có những lần chúng tôi ăn không hết. Lúc này, mẹ tôi lại đem những miếng cơm ấy cho vào lò, nướng cho chúng cháy thành than. Sau đó, bà nhặt ra, phủi sạch rồi đem nghiền nát thành bột đen.
Hiển nhiên là tôi thắc mắc và hỏi. Bà trả lời:
“Cái này là để trị khó tiêu. Chừng nào ăn cơm không tiêu thì lấy ra pha nước cho nó lóng cặn rồi uống lớp trên. Vài bữa nữa mẹ kiếm mật ong vo lại nữa”.
Cái món cơm cháy vo mật ong ấy trông như thuốc tể vậy, đen thùi lùi.
Cách dùng : Lấy mật ong trộn với than cơm cháy rồi vo thành viên to cỡ đầu đũa, mỗi lần dùng thì lấy 5 viên như thế để uống. Việc vo viên với mật là để giữ thuốc được lâu hơn và tốt hơn. Còn như trong trường hợp dùng ngay thì không cần dùng mật ong cũng được (chỉ lấy than cơm cháy hòa với nước rồi uống lớp nước trong).
Đối chiếu : Theo tư liệu y khoa biên chép lại thì không đốt cơm cháy (xem thêm ở phần dưới đây).
Công dụng của cơm cháy theo y học cổ truyền
Tôi từng nghĩ những phương cách dân gian ấy chỉ là mẹo vặt khi ăn uống khó tiêu. Tuy nhiên, cơm cháy lại đúng thực là một vị thuốc đã được dân gian chứng nghiệm, dưới đây là những công dụng của cơm cháy:
- Vị ngọt, tính bình.
- Giúp dễ dàng tiêu hóa thức ăn.
- Cầm ỉa chảy.
- Bổ khí.
- Làm mạnh dạ dày (1).
Ở đây, có thể kể ra một số bài thuốc như:
1. Điều trị chứng tiêu hóa chậm, kém ăn
- Chuẩn bị: 150 g cơm cháy, 10 g quất bì và 10 lát (hai vị này xắt nhỏ thành hình vuông hoặc hình hạt lựu tùy ý).
- Thực hiện : Cho cơm cháy vào nồi rồi thêm nước vào, nấu cho đến khi cơm sắp nở thành cháo thì cho quất bì và sơn tra vào. Khi cháo chín, các bạn cho đường vào và tắt bếp rồi chia thành nhiều lần ăn trong ngày. Cháo này thơm ngon rất dễ ăn (1).
Công dụng của cơm cháy
2. Điều trị chứng đi tả kéo dài do tỳ hư
- Chuẩn bị: 120 g cháy cơm khô và 12 g (móc bỏ tim rồi sao cho thơm).
- thực hành : Lấy hạt sen và cơm tán đồng bột mịn. Mỗi lần dùng, các bạn múc 3 – 5 muỗng bột này, hòa với nước sôi và một chút đường, khuấy đều rồi đợi nước ấm lại thì uống.
- Lưu ý : Thuốc này uống sau khi ăn (từ 30 phút) và mỗi ngày chúng ta đều dùng ba lần như thế.
3. Điều trị tỳ hư gây rối loạn tiêu hóa, chán ăn và đại tiện lỏng
- Chuẩn bị : 100 g cơm cháy và 50 g hạt sen (khô hay tươi đều được nhưng cần móc bỏ tim sen).
- Thực hiện: Cho các vật liệu vào nồi và nấu thành cháo rồi ăn dần trong ngày (nên để thêm chút đường cho dễ ăn) (1).
4. Điều trị chứng tỳ hư thấp trệ (gây bệnh mãn tính ở ruột và dạ dày)
- Chuẩn bị: 150 g dề cơm cháy, 10 g sa nhân, 120 g và 100 g hạt sen.
- Thực hiện : Lấy quờ quạng các vị thuốc trên sao lên cho thơm rồi nghiền thành bột mịn, sau đó cho vào keo thủy tinh để dùng dần. Mỗi lần dùng, chúng ta lấy 10 g bột này hòa với nước sôi, cho thêm một chút đường rồi để ấm lại thì uống (1).
Lưu ý
Vị thuốc cơm cháy trong bài viết này là sản phẩm của quá trình nấu cơm, khác với một vị thuốc khác có cùng tên là cây cơm cháy. thành ra, khi dùng, các bạn nên chú ý để tránh nhầm lẫn.
thông báo thêm
Muốn có cơm cháy ngon, khối to dày và giòn thì chúng ta nên nấu cơm bằng nồi đất (hoặc nồi nhôm, nồi gang), đế nồi càng dày thì lớp cơm cháy sẽ càng dày, càng ngon. Hiển nhiên, khi nồi cơm gần chín, người nấu cũng nên canh lửa để cơm cháy vừa đủ, không khét đen hoặc quá mềm.
Bạn đã ăn cơm cháy bao giờ chưa? Hương vị của nó, bạn còn nhớ chứ?
1. Tuệ Minh – Dương Thiên, Cây thuốc nam thông dụng trị liệu trong gia đình , NXB Đồng Nai, 2017, trang 173.
