Trong các loại hoa có tác dụng làm đẹp thì hoa xu xi (cúc kim tiền) là loại đa công dụng nhất: vừa dùng làm trà thảo dược, vừa là vật liệu sản xuất kem thoa, thuốc mỡ, chế phẩm dưỡng tóc và da.
Có được ưu điểm trên là vì chiết xuất từ hoa cúc kim tiền có nhiều thành phần giúp chống viêm, giảm sưng phù, kháng khuẩn, chống oxy hóa, làm lành vết thương và cung cấp dưỡng chất cho da cũng như cho sức khỏe ( ).
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về trà hoa cúc kim tiền cũng như công dụng của cây thuốc này, bạn nhé!
Cúc kim tiền là hoa gì?
Cúc kim tiền, hay còn gọi là cúc tâm can, hoa xu xi, hoa xu si… là loài hoa linh thiêng của Ấn Độ, có tên khoa học là Calendula officinalis, thuộc họ Cúc.
Cúc kim tiền
Loài hoa này sống hàng năm, lá có hình mác và có lông mềm. Hoa cúc kim tiền có màu vàng da cam rất đẹp. Ở nước ta, cây được trồng ở Sài Gòn và nhiều tỉnh miền Bắc.
Phân biệt: Có người gọi hoa cúc kim tiền là hoa vạn thọ vô cương nhưng trên thực tế, nó chỉ thuộc chi vạn thọ và cũng không giống với cây hay vạn thọ vô cương cao mà chúng ta vẫn thường trồng để trưng bày ngày Tết ( ) (3).
Trà hoa cúc kim tiền có tác dụng gì?
Hoa cúc kim tiền được thu hái khi nở rộ và chỉ hái những hoa kép (tức loại có cánh hoa hình lưỡi), sau đó phơi gió cho khô (nhiệt độ phơi là dưới 35 độ).
Hoa cúc kim tiền phơi khô
Được biết, hoa cúc kim tiền có chứa tinh dầu, chất đắng, saponin và một số chất khác. Trong y khoa cổ truyền, nó được biết đến với vị ngọt, tính bình và các công dụng như:
- Kháng sinh, giúp mau liền sẹo.
- Vừa kích thích lại vừa làm dịu.
- Giúp mát máu và cầm máu.
- Thúc ra mồ hôi, giải cảm cúm.
- Điều trị viêm phổi, viêm họng, viêm nướu răng.
- Giúp điều hòa kinh nguyệt.
- Điều trị vô kinh, đau bụng kinh và kinh nguyệt quá nhiều.
- Giúp giảm áp huyết thành mạch ngoại vi.
- Điều trị viêm loét bao tử, ung thư dạ dày.
- Điều trị tiêu chảy ra máu.
- Điều trị trĩ, vàng da, u xơ tử cung và viêm áp xe vú.
- Điều trị phình giãn tĩnh mạch.
- Điều trị đau khớp và cơ.
- Giúp lợi tiểu và làm tăng sự tiết mật (tăng sự lưu thông của mật trong ruột) (3) (5).
Cách dùng : thường dùng 1 hoặc 2 muỗng cà phê cánh hoa khô, hãm với nửa lít nước và uống như trà (nếu tính bằng gam thì mỗi ngày dùng từ 5 – 10 g, hãm lấy nước uống, tuy nhiên, trong một số trường hợp, thầy thuốc có thể chỉ định lên đến 30 g).
Trà hoa cúc kim tiền
Dùng ngoài da : Khi bị mẩn ngứa, lở loét ngoài da hay cụt mạnh gây bầm giập, bạn có thể lấy hoa của cây nấu lấy nước rồi rửa thường xuyên (5).
Lưu ý : đàn bà mang thai không được dùng (5).
Công dụng của rễ và lá cây cúc kim tiền
Rễ : Rễ cây có thể hái quanh năm, có vị đắng, tính bình và được biết đến với công dụng giúp lưu thông khí, hoạt huyết, thông kinh, điều trị trường phong hạ huyết và trong bụng có u kết (3).
Lá : Với lá cây, dân gian thường dùng ngoài da để điều trị mụn cơm và mụn trứng cá (lấy lá cây giã nát rồi ép lấy nước thoa lên) ( ).
Thông tin thêm
Ở Trung Quốc, cây cúc kim tiền được gọi bằng nhiều cái tên như kim trản cúc 金盏菊, trường thọ cúc, 长生菊, tỉnh tửu hoa, 醒酒花, hoàng kim trản 黄金盏… (4).
Các nghiên cứu về hoa cúc kim tiền
- Hoạt tính chống oxy hóa : Theo tạp chí Pharmaceutical Biology , kết quả nghiên cứu trong ống thử và trên thực nghiệm cho thấy chiết xuất từ hoa cúc kim tiền có tác dụng chống oxy hóa ( ).
- Hoạt tính chống HIV – 1 : Theo tạp chí Biomedicine & Pharmacotherapy , chiết xuất từ hoa cúc kim tiền khô có tác dụng ức chế sự nhân lên của virus HIV – 1 gây suy giảm miễn dịch ở người ( ).
- Hoạt tính chống viêm : Theo tạp chí Planta Medica , chiết xuất từ hoa cúc kim tiền có hoạt chất triterpenoids giúp chống viêm đáng kể ( ).
- Tìm hiểu chiết xuất Calendula – Calendula Officinalis Extract , , ngày truy cập: 18/ 04/ 2021.
- Cúc tâm tư , , ngày truy cập: 18/ 04/ 2021.
- Võ Văn Chi, Từ điển cây thuốc Việt Nam , tập 1, NXB y khoa, HN, 2018, trang 1095.
- 金盏花 , , ngày truy cập: 18/ 04/ 2021.
- Nhiều tác giả, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam , tập 1, NXB Khoa học và kỹ thuật, Hà Nội, 2004, trang 580.
- Antioxidant Potential of an Extract of Calendula officinalis . Flowers in Vitro . and in Vivo , , ngày truy cập: 18/ 04/ 2021.
- Anti-HIV activity of extracts from Calendula officinalis flowers , , ngày truy cập: 18/ 04/ 2021.
- The Role of Triterpenoids in the Topical Anti-Inflammatory Activity of Calendula officinalis Flowers , , ngày truy cập: 18/ 04/ 2021.
