Cây lục lạc dân gian còn gọi là cây sục sạc, cây lúc lắc, dã hoàng đậu, cây muống lá tròn loại cây bụi mọc hoang rất nhiều ở nước ta. Cây sục sạc thường để lại mọi người ấn tượng khi bắt gặp bởi những bông hoa màu vàng óng, nhất là vào những ngày mùa hè, có khi bặn bắt gặp cả một rừng hoa lục lạc vàng óng.
Tên khoa học
Crotalaria mucronata Desv. Thuộc họ đậu (1, 2).
biểu đạt dạng hình cây lục lạc
- Thân : Là dạng cây bụi mọc thấp, thường chỉ cao dưới 1 mét, cây thân thảo sống hàng năm, lá cây tường lụi tàn vào mùa đông, rụng để lại gốc và hạt.
- Lá: Lá nhỏ hình giống lá cây lạc (dạng 3 lá kép) cũng có lẽ bởi lý do có hình trạng lá giống cây lạc nên dân gian mới gọi là cây lục lạc.
- Hoa: Màu vàng, mọc thành từng chùm hoa dài, mỗi chùm có nhiều hoa nhỏ mọc dọc từ ngọn kéo xuống, chùm hoa dài khoảng 20cm
- Quả : Giống hình quả đậu, có chứa nhiều hạt, khi quả khô vỡ bung ra nhiều hạt nhỏ như hạt đậu.
Bộ phận dùng
Hạt, thân và lá cây.
Độc tính
Theo thông báo tại cuốn sách cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, tập 2 có ghi nhận độc tính thấp trên lá và hạt lục lạc được cho là có độc tính với dê, tuy nhiên độc tính này được loại bỏ khi đun sôi hay luộc chín (2).
Hoa lục lạc ba lá
Tính vị
- Hạt vị hơi đắng chát, tính hàn.
- Lá và thân cây vị đắng, tính bình
Công dụng của cây lục lạc
Công dụng của hạt lục lạc:
- Bổ thận
- Bổ gan
- Tăng cường nhãn lực (mắt)
- Điều trị di mộng tinh
- Điều trị thận yếu (diễn đạt đái són, tiểu nhiều lần mỗi lần chỉ vài giọt 5 -10 phút sau lại buồn tiểu)
- An thần
- Hạ huyết áp
Liều dùng: 10g – 15g hạt dùng dưới hình thức sao vàng sắc nước uống.
Công dụng của Thân lá lục lạc
- Hỗ trợ điều trị ung thư biểu mô da
- Viêm phế quản
- Bệnh bạch huyết cầu
- Giảm đau nhức xương khớp
- Viêm tuyến vú
Liều dùng : 15g – 20g thân lá khô hoặc 40g – 60g thân lá tươi đun nước uống.
Quả lục lạc ba lá
Cách dùng cây lục lạc làm thuốc
1. Bổ gan thận, điều trị tiểu són, di mộng tinh : Kết hợp hạt, thân lá lục lạc khô 20g, khô 30g, cây cối xay khô 15g, 10g. Các vị đem rửa sạch, đun với khoảng 1 lít nước, đun cạn lấy khoảng 300ml nước chia làm 3 lần uống trong ngày.
2. Tăng cường nhãn quan: Dùng hạt lục lạc sao vàng, đun nước uống hàng ngày với liều dùng khoảng 15g/ngày, có thể sao vàng sau đó dùng pha hãm với nước sôi uống hàng ngày như một vị trà. CÔng dụng của hạt lục lạc cũng rưa rứa như công dụng của hạt thảo quyết minh mà chúng ta đã đề cập ở các bài viết trước.
Tham khảo:
3. Điều trị viêm tuyến vú: Dùng thân lá 20g khô sắc uống, phối hợp dùng thêm lá tươi giã nát, chộn thêm 2 thìa cà phê rượu để đắp lên vùng xưng đau có hiệu quả giảm viêm đau hữu hiệu.
4. Điều trị mất ngủ, cao huyết áp : Hạt lục lạc sao vàng đến kho thơm vàng là được, bỏ hộp mỗi ngày lấy khoảng 20g hãm với nước sôi 100 độ uống hàng ngày, nên uống vào buổi tối là thời khắc tốt nhất ( ).
5. tương trợ điều trị bệnh ung thư biểu mô da : Theo kinh nghiệm dân gian được ghi trong cuốn sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, để điều trị ung thư biểu mô người bệnh có thể dùng thân lá lục lạc phơi khô, tán thành dạng bột mịn, hòa thêm nước muối sinh lý làm thuốc bôi ngoài da, mỗi ngày bôi khoảng 2 lần ~ 3 lần (2).
Lưu ý cho người bệnh
- Có xác định độc tính trên thân lá và hạt lục lạc, vì thế người bệnh không nên tự tiện dùng thuốc khi chưa có tham vấn hoặc tham khảo quan điểm của các bác sỹ hoặc chuyên gia y tế.
- Không dùng vị thuốc ở dạng tươi để uống khi chưa nấu nướng, bởi vị thuốc có độc tính ở dạng cây tươi.
- Không dùng vị thuốc này cho phụ nữ mang thai, đàn bà đang nuôi con nhỏ và trẻ nhỏ.
- Không dùng vị thuốc này dưới hình thức ngâm rượu uống.
- Phân biệt để không nhầm lẫn với cây muồng muồng (Loài cây có cụm lá kép mọc đối với nhiều cặp lá chứ không phải chỉ có ba lá như cây lục lạc).
- Lục lạc ba lá tròn , Sách “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” – Đỗ Tất Lợi – Nhà xuất bản y học năm 2004 – Bản in trang 287, ngày tham khảo 20 tháng 01 năm 2020.
- Nhiều tác giả, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, tập 2 , NXB Khoa học và kỹ thuật, Hà Nội, 2004, trang 185, 186.
- Chữa hư nhược tâm thần, mất ngủ với lục lạc ba lá , , ngày truy cập 21 tháng 01 năm 2020.
